Canlı Nedir Canlıların Yapı Taşları Nelerdir

Canlı nedir canlıların ortak özellikleri nelerdir hakkında bilgi kısaca özet, Canlı nedir canlıların yapı taşları nelerdir

Biyoloji biliminin temel konusu olan canlılar ve özellikleri derin bir konudur. Bu konuyu araştırmak için öncelikle canlılar ile cansız maddeler arasındaki farkın bilinmesi gerekir.

Canlılar ile cansızları bazı durumlarda birbirlerinden ayırmak çok kolaydır. Hareket halinde olan, uçan bir kuşun, nefes alan, konuşan bir insanın canlı olduğu ve bir tahta parçasının cansız olduğu oldukça açık bir durumdur. Ancak bu kadar farklı gözüken maddelerin çok sayıda ortak özellikleri vardır. Örneğin virüs canlı varlıklar arasında sayılmaz, bazı bileşiklerden meydana gelmiştir; ancak hastalık yapacak kadar çoğalır ve canlıymış gibi bir özellik gösterir.

Canlılar çoğalır, büyür, beslenir, nefes alır ve bu özellikleri ile bariz bir şekilde cansızlardan ayrılır. Ayrıca canlılar çevre özelliklerine uyum sağlarlar ve yaşamlarını sürdürürler. Bir olaya karşı korkma, irkilme, kaçma gibi tepkiler gösterirler. Bir canlının vücudunda bir yara olduğunda kendiliğinden yara iyileşebilir. Bir yerden bir yere doğru kendi isteğiyle hareket edebilirler, yer değiştirebilirler.

Hayat Yapan Madde

Bitkiler de hayvanlar da canlı varlıklardır. Dışarıdan bakıldığında çok farklı gözüken bu iki canlı türünün birçok ortak özelliği vardır. tüm canlılar protoplazma adı verilen bir maddeden oluşur. Bütün protoplazmalar karbon, oksijen, azot, hidrojen, sülfür, kalsiyum, magnezyum, sodyum, potasyum, fosfor, klor, iyot olmak üzere 12 temel maddeden oluşur. Ancak temel olarak bu iyonlara sahip olan protoplazmalar çok çeşitlidir, bitkilerde ve hayvanlarda çok farklı özellikte ve şekillerde bulunur.

Dokunma, sıcaklık, basınç gibi dışarıdan gelen uyarılara karşı hayvanlardaki ve bitkilerdeki protoplazmalar cevap verirler. Protoplazma hayat yapan madde olarak bilinir.

Canlıların Yapı Taşı

Canlıların yapı taşı hücredir; yani tüm canlılar hücrelerin bir araya gelmesiyle oluşur. Hücreler tek başınayken de hayati faaliyetler gösterir, birlikteyken bir canlıyı oluşturur. Hücreler oksijen alır, beslenir, canlının hayatı boyunca bazı hücreler ölürken bazılar çoğalır. Canlının yaşamasını sağlar ve canlının yaşamasından da fayda görür.

Hücreler gözlemleyebildiğimiz en küçük canlı birimi olmasının yanında hayati faaliyet gösteren en küçük birimdir. 1 katrilyon kadar hücre vücudumuzda bulunmaktadır. Bu kadar hücre bir araya gelir ve uyum içinde çalışarak koca bir canlının yaşamasını sağlar. hücre kendi özelliklerini sürdürürken aynı zamanda canlıyı da yaşatmış olur.

Anne karnında hayata adım atan bir bebek ilk olarak küçük tek bir hücredir. Tek hücre çoğalarak bir canlıyı, insanı meydana getirir. Bu diğer canlılar için de böyledir. Bu tek hücre canlının geçmişte diğer canlılarla olan tüm ortak özelliklerini taşıyan birimdir ve aynı zamanda gelecekte tüm canlıyı oluşturacak bir örnektir.

Annenin yumurtasının babanın spermi tarafından döllenmesiyle başlayan canlılık sürecinde oluşan tek hücre önce bölünerek iki hücreyi meydana getirir. Sonra 2 katı şeklinde 4,8,16,32.. olarak büyür ve çok miktarlarda bölünmeyle bir canlıyı meydana getirir. Canlı oluştuktan sonra da hücre bölünmesi yavaş bir şekilde devam eder. Ancak canlı öldüğünde hücre bölünmesi de sonlanır.

Canlı tek hücreli olduğu zamandan çok kısa bir süre sonra 32 hücreli hale gelir ve bu hücre sayısına ulaştığında yuvarlak bir hal almış olur. Bu yuvarlak biçimli hücre topluluğunun içi suyla doludur ve ilkel bir canlı modeli halindedir. 32 hücre 45 kez bölünerek 26 trilyon gibi yüksek bir rakama ulaşır. Yani bir bebek 26 trilyon hücreden oluşur. Hücreler hamilelik süresince bulunmaları gereken yerlere ulaşırlar ve doğuma kadar tam olarak canlının yaşayacağı hali alırlar.

Döllenmeden sonraki ilk dönemlerde tüm hücreler aynı yapıdadır, hiçbir özelleşme görülmez. Ancak canlının farklı organlarının oluşabilmesi için farklı özellikteki hücrelere ihtiyaç vardır. bir süre sonra canlı farklı özellikteki bu yapıları oluşturmak üzere hücre farklılaşmasına gider. Kas hücresi, kemik hücresi, sinir hücresi gibi farklı hücre tipleri meydana gelir. Ve bu hücre tipleri tüm canlı türlerinde çok benzer yapıdadırlar.

Canlının büyümesiyle birlikte bazı hücreler bazı mineralleri depolar ve sertleşir, kemikleri meydana getirir. Kimi hücreler sıvıların içinde akmaya elverişli özellikler kazanır ve kan hücresini oluşturur. Bazı hücreler ise dikensi yapılar kazanarak canlının bir ucundan bir ucuna uzanmaya hazır hale gelir, bunlar da sinir hücresini oluşturur. Hücrelerin sesi çıkmazken bir gün değişip gelişerek canlının ses çıkarmasını sağlayan ses tellerini oluştururlar. Burnumuzun içinde havadaki partikülleri tutmaya yarayan kılların oluşumuna kadar her şey tamamlanmış olur.

Bitkiler ise çoğalmayı sağlayan yumurtalarını korunaklı bir yerde tutmak zorundadırlar. Böcekler, rüzgar gibi faktörlerle bu yumurta hücrelerine başka bir çiçeğin polenleri ulaşır ve yumurtayı döller. Farklı yerlerdeyken canlının çoğalması adına hiçbir anlam taşımayan bu hücreler, bir araya gelip döllendiklerinde yeni bir canlıyı oluşturacak donanıma sahip olurlar. Bu şekilde doğaya yeni bir bitki daha kazandırılmış olur. Döllenmiş olan hücre yukarıda anlatılan şekillerde bölünüp çoğalarak oğulcuk adı verilen bitki prototipini oluşturur. Bu sayede oluşan tohumdan çimlenmeyle yeni bir bitki gelişir.

Canlılar hücrelerden oluşur ve hücrelerin de yapıları esas olarak proteinlerden meydana gelir. Hücreler yapı taşları olan proteinleri kendi organellerinde kendi kendilerine üretirler. Bu dev moleküller hücrenin iskeletinden hücre zarına kadar hücre yapısındaki pek çok yerde işlev görürler.

Canlı Nedir Canlıların Yapı Taşları Nelerdir Hakkında Yorumlarınızı Hemen Paylaşabilirsiniz.