Heron Kimdir

Heron Kimdir, Heron Teoremi Hakkında Bilgi

Heron (İskenderiyeli) (ü. is 62), kendi adıyla anılan üçgen alanı formülü ve geliştir­diği aeolipil adlı buhar türbiniyle tanınan Eski Yunanlı geometrici ve mucit. Jet moto­runun öncüsü olarak kabul edilen aeolipil, bir buhar kazanının üzerine serbestçe döne­bilecek biçimde yerleştirilmiş içi boş bir küreden oluşur; küre üzerindeki kıvrık bo­rulardan kaçan buhar, kürenin sürekli ola­rak dönmesini sağlar.

Heron’un geometri alanındaki en önemli yapıtı olan Metrika (Ölçüm), bir kopyasının 1896’da İstanbul’da bulunmasıyla gün ışığı­na çıkmıştır. Metrika’mn I. Kitabı üçgenle­rin, dörtgenlerin, kenar sayısı 3’ten 12’ye kadar olan düzgün çokgenlerin, dairenin ve daire parçalarının, elipslerin ve parabol parçalarının alanları ile silindir, koni, küre ve küre parçalarının yüzeylerinin hesaplan­ma yöntemlerini içerir. Bu kitapta, üçgen alanım veren ve Heron formülü olarak bilinen

A — sjs(s — a)(s — b)(s — c)

formülü de yer alır; burada a, b, c üçgenin kenar uzunlukları, s ise üçgenin yarı çevresi­dir [s=(a+b+c)/2]. Gene aynı kitapta bir sayının karekökünün yaklaşık olarak bulun­ması için bir yöntem de verilmiştir. Babilli- lerce de bilinen (İÖ y. 2000) bu yöntem günümüzde bilgisayarlarda yaygın olarak kullanılmaktadır. Metrika’nin II. Kitabı’nda koni, piramit, silindir, prizma ve paralelyüz- lülerin, kesik koni ve kesik piramitlerin,
küre ve küre parçalarının, simitlerin, beş düzgün çokyüzlünün ve prizmatoitin hacim­lerinin bulunmasına ilişkin yöntemler yer alır. III. Kitap’ta ise bazı alan ve hacimlerin istenen oranlarda bölünmesi konusu işlen­miştir.

Heron’un günümüze gelen öteki geometri kitapları Definitiones (Tanımlar), Geometri- ka (Geometri), Geodaisia (Jeodezi), Stereo- metrika (Cisimlerin Ölçümü) ve Mensureae’ dir (Ölçüm). Peri Dioptras (Kırılma Üzeri­ne) adlı yapıt ise arazi ölçümüne ilişkindir; bu yapıtta dioptra adı verilen ve modern teodolite benzeyen bir aygıtın betimlenmesi yer alır. Yapıtta astronomiye ilişkin bir bölüm de vardır ve bu bölümde Ay tutulma­sının İskenderiye’de ve Roma’da gözlendiği anlar arasındaki zaman farkından yararlanı­larak bu iki kent arasındaki uzaklığın hesap­lanmasına olanak veren bir grafik yöntem anlatılmaktadır. Katoptrika (Yansıma) adlı yapıt günümüze Latince çevirisiyle ulaşmış­tır. Önceleri Ptolemaios’un Optika (Optik) adlı yapıtının bir bölümü olduğu sanılan bu yapıtta ışığın doğrusal olarak yayılması açık­lanmakta ve yansımaya ilişkin yasa ortaya konmaktadır. Heron’un mekanik konusundaki yapıtla­rından günümüze gelenler Pneumatika (Pnömatik), Peri automatopoietikon (Oto­matik Düzenleme Üzerine), Belopoeikon Savaş Makineleri) ve Kheirobalistra’dır Elle Fırlatma). İki kitaptan oluşan Pneu­matika’ da sifonlar, “Heron çeşmesi”, aeoli- pil, madeni para atıhnca çalışan makineler, yangın tulumbası, hidrolik org ve su buharıy­la çalışan makineler”anlatılmaktadır. Belo­poeikon’ da bu yapıtın İskenderiyeli Ktesibi- os’un (ü. İÖ y. 270) bir kitabına dayanılarak yazıldığı belirtilmektedir. Heron’un üç ki­taptan oluşan Mekhanika’sının yalnızca Arapça çevirisi günümüze gelebilmiştir, bu çeviride de bazı değişiklikler yapılmış oldu­ğu anlaşılmaktadır, iskenderiyeli Pappos (ü. IS 300) bu yapıttan söz eder; Pappos’un sözünü ettiği Barulkos (Ağır Cisimlerin Kaldırılması) adlı bir başka yapıt büyük olasılıkla Mekhanika’nin içeriği aynı, adı değişik bir versiyonudur. Mekhanika’mn II. Kitabı beş basit makinenin anlatımı ile günlük yaşama ilişkin mekanik problemleri­ni içerir; III. Kitap’ta çeşitli makineler anlatı­lır. Orta orantılı değer problemine (a ve b bilinen nicelikler olmak üzere a/x=x/y=y/b eşitliklerini sağlayan x ve y değerlerinin bulunması) Heron’un getirdiği çözüm hem Belopoeikon’da hem de Mekhanika’da bu­lunmaktadır. Heron’un öteki yapıtlarının ancak bazı parçaları günümüze ulaşabilmiştir. Su saat­lerini konu alan ve dört kitaptan oluşan bir yapıtından hem Pappos, hem de Proklos (İS 410-485) söz etmektedir. Eukleides’in Stoikheia’smm (İÖ y. 300; Elemanlar) şerhi niteliğindeki bir kitabı ise en-Neyrizi’nin (ö. y. 922) Arapça bir yapıtında anılmaktadır.  Heron Hayatı Hakkında Bilgi