Aristokrasi ne demek kısaca, Aristokrasi nedir
Aristokrasi, sözcük anlamıyla, “en iyi” olduklarına inanan ya da kendilerini yönetici niteliğine en yakın kesim olarak gören küçük ve ayrıcalıklı bir azınlığın yönetimi. Pratikte, daha çok bir kan soyluluğunu ifade eder ve tarihin uzun dönemleri boyunca böyle irsi bir soyluluğun egemenliğini anlatmak için kullanılır.
Siyasal düşünceye kavramı ilk sokan Platon ve Aristoteles’e göre aristokrasi, toplumun en ahlaklı ve aydın üstün kesimini oluşturan bir azınlığın, halkın çıkarları doğrultusundaki yönetimidir. Bu tür bir yönetim biçimi, tek kişinin yönetiminden (monarşi ya da tiranlık), çoğunluğun yönetiminden (demokrasi ya da halkın yönetimi), bencil ya da askeri hırsları olan azınlığın yönetiminden (oligarşi ya da timokrasi) farklıdır. Ama, “en iyi”, değer yargılarına göre değişen öznel bir kavram olduğundan, aristokrasiyi oligarşik ya da timokratik yönetimlerden nesnel olarak ayırmak zordur. Öte yandan, daha sonraki siyasal düşünürlere göre, monarşi kendi aristokrasisine sahip olduğundan ve demokrasilerde de halk kendine yönetici olarak toplumun en üstün kişilerini seçmeye çalıştığından, aristokrasi unsuru bu iki rejimde de vardır.
İlkçağ ve ortaçağda aristokrasi kavramı, genellikle, iktidarını ve zenginliğini büyük toprak sahipliğinden alan, aynı zamanda askeri güce de sahip bir soyluluğun ideolojik bakımdan meşrulaştırılması bağlamında ortaya çıkar. Geleneksel toplumlarda toprak temel üretim aracıdır ve sosyal katmanlaşma ya da sınıflara bölünme, pek çok yerde, ilk egemen sınıf olarak, klan ya da kabilenin topraklarını kendi mülkiyeti haline getirmiş bir şefler zümresini ortaya çıkarır. Bu andan başlayarak böyle toplumlarda, söz konusu toprak ve iktidar sahipleri kendi içlerinde, onların ayrıcalıklarından yoksun olan ve ömür boyu toprağı işlemekle yükümlü tutulan köylüler de kendi içlerinde kalıtsal süreklilik gösterir. Hindistan’ın kast sistemine dayalı toplumunda Brahman kastı, Spar- ta’da Sparta vatandaşları, Atina’da eupatrida’lar (iyi bir soydan gelenler), Roma’da patria ler (soylular) ya da optimates (seçkinler) ve Avrupa’da ortaçağ soyluluğu bu grup ya da toplumlardaki toplumsal aristokrasinin ya da soyluluğun örnekleridir. Dahası bu toplumsal aristokrasilerin çoğu hem yasal, hem de gerçek anlamda kalıtsal (yani doğuştan) aristokrasilerdir. Bu bağlamda bir geleneksel toplum aristokrasisi, gene bu tür toplumlarda görülen bürokrasilerden ya da görece bürokratik karakterdeki elitlerden, aristokrasinin iktidarının devlet merkezinden büyük ölçüde bağımsız olmasıyla ayırt edilir.
Öte yandan özellikle aristokrasi sözcüğünün çok geniş kullanımı içinde, tarihte nüfusur, değişik katmanlarından devşirilen ve kalıtsal olmayan aristokrasiler de görülür: Katolik Kilisesi’nin yüksek katlan, monarşi ya da seçimli demokrasilerin yönetici aristokrasisi, bilim ya da sanat kuruluşlarının önderleri, belirli refah aristokrasileri ve hatta yaklaşık yüzde 43’ü “sonradan görme” olan Roma imparatorları gibi. Ama gene de doğuştan gelen ve sonradan kazanılan aristokratlık kavramları arasındaki ayrım görelidir. Kast toplumlarında bile, aşağı kastlarda doğan birinin yükselebildiği, buna karşılık üst sınıflardan insanların aşağı kastlara düştükleri görülmektedir. Günümüzde, çeşitli sınıfların ya da toplulukların üst katmanının aristokrasi adıyla tanımlandığı görülür. Buna göre, hükümetin üst düzey görevlileri devletin siyasal aristokrasisini, ruhban sınıfının en şereflileri kilise aristokrasisini oluşturur. Sanayi ve finans dünyasının en zengin patronları ekonomide refah aristokrasisini, sanat ve bilimin seçkin önderleri bilim, sanat ve felsefe aristokrasisini temsil ederler. İşçi sendikalarının yönetici katmanı, işçi sınıfının aristokrasisidir. Ama bu yükselmeye açık aristokrasilerde bile, üst sınıf, aristokratikleşen ailelerin çocuklarının çoğunluğu oluşturduğu kalıtsal bir gruba dönüşebilir. Örneğin ABD’de bugün yaşayan milyarderler arasında – refah aristokrasisi – varlıklı aile çocuğu olarak doğanların yüzdesi, 19. yüzyıl ortalarında yaşayan milyarderlere oranla göze çarpacak kadar yüksektir.
Hemen Yorum Yaz