Oğuzların Eymür Boyu

Eymür Boyu Hakkında Bilgi, Oğuzların Eymür Boyu

Eymür Boyu, Eymir ya da imir olarak da bilinir, Oğuzların 24 boyundan biri. Üçokların Dağ Han Oğulları koluna bağlıdır. Ongunu “uc kuş”tur. Bu boyla ilgili ilk bilgiler Kaşgarlı Mahmud’un Divanü Lugati’t-Türk adlı söz­lüğünde yer alır. Boy adının Reşideddin’in Camiü’t-Tevarih adlı yapıtında “son derece iyi ve zengin”, Yazıcıoğlu Ali’nin (16. yy) Selçukname (Tarih-i Âl-i Selçuk) adlı yapı­tında da “hadsiz eyu bay ol” anlamlarına geldiği yazılıdır.

Öteki Oğuz boylan gibi Eymürler de önceleri Seyhun (Sirderya) kıyılarında ve onun kuzeyindeki bozkırlarda yaşarken 10. ve 11. yüzyıllarda Selçuklulann Iran, Ana­dolu, Irak ve Kuzey Suriye’deki fetihlerine katıldılar, o yöredeki birçok yerde yurt tuttular. Eymürlerin yoğun olarak bulun­dukları yerler Halep, Anadolu’da Kahra­manmaraş, Kadirli, Sivas, Tokat ve İran’dı.

I. Süleyman (Kanuni) döneminin (1520­-1566) ilk yıllarında, Halep Türkmenleri ara­sında yaşayan Eymürler dört kola ayrıldı. 17. yüzyıl sonlarına doğru Humus sancağın­da iskân edilen Halep Eymürleri, 1713’te Amik Gölü yakınındaki Murad Paşa Köprü­sü Derbendi’ne yerleştirilmek istendi; ama bu karar tam olarak uygulanmadığı için, eski yurtlarına döndüler. Dulkadırlı ulusu arasında yaşayan Eymürlerin büyük bölümü 1525’teki bir yazıma göre Kahramanmaraş, Kurupmar, Pazarcık ve Haruniye yörelerin­de kışlamakta; Ahır ve Sandık dağlarında yaylaya çıkmaktaydı. Hayvancılığın yanı sıra çiftçilik de yapan bu Türkmen obaları 16. yüzyılın ikinci yansından başlayarak yerleşik yaşama geçmişlerdi. Dulkadırlı ulu­su arasında yaşayan Eymürlerden bazı kü­çük topluluklar Kadirli ve Bozok bölgesin­de de bulunmaktaydı.

Anadolu’da Yeni İl, Adana, Söğüt ve Aydın bölgelerindeki çeşitli Türkmen toplu­lukları arasında da Eymür oymaklarının yaşadığı belgelerden anlaşılmaktadır. Bir Eymür kolu da İran’da Dulkadırlı ulusu arasında yaşamaktaydı. I. Tahmasp döne­minde (1524-76) İran’daki Dulkadırlı ulusu­nun emirliğini yapan Şir Hüseyin Bey ile I. Abbas döneminde (1588-1629) aynı gö­revde bulunan Kelb-i Ali Sultan ve Oğlu Halil Sultan’m Eymürlerden olduğu bilin­mektedir.

Bazı Oğuz boylan gibi Eymürlerden de büyük bir topluluk batıya göç etmeyerek Mangışlak’ta kalmış, daha sonra Mangıtların buraları istila etmesi üzerine güneye inmişlerdi. 16. yüzyıldan sonra Osmanlı belgelerinde bu topluluk, bir arada yaşadığı Göklen, Oklu ve Salur boylarıyla birlikte Yaka Türkmenleri olarak anılır. Gürgen ve Etrek ırmakları boylarında yaşayan Yaka Türkmenleri ve bunların arasındaki Eymür oymakları varlıklarını günümüze değin ko­rumuşlardır.

16. yüzyıldan kalma Osmanlı belgelerinde Anadolu’da, çoğu Sivas ve Tokat bölgesin­de bulunan, Eymür (Eymir ya da İmir) adlı 71 yerleşim yeri olduğu, bu sayının 20. yüzyıl ortalarında 28’e düştüğü saptan­mıştır.