Kadans Nedir

Kadans Nedir, Kadans Ne Demek, Kadans Hakkında Bilgi

Kadans, durgu ya da kaliş olarak da bilinir, müzikte, bir cümlenin ya da yarım cümlenin, bir cümle parçacığının ya da bütün bir bestenin sonunu gösteren düzen. Kadans kavramı, herkesçe kabul edilen, özellikle de armonik nitelikteki gelenekleşmiş uygulamaları kapsar. Kadans, edebiyat­taki noktalama işaretlerine benzer bir işlev görür ve görece bir bitiş duygusu uyandırır. Latince cadere (düşmek) sözcüğünden türe­tilmiş olan bu terim başlangıçta, ortaçağın sonlarındaki çoksesliliğin belli bazı tiplerin- deki biçimsel bitişlerde tenor partinin aşa­malı bir biçimde inişi için kullanılmaktaydı. 17. yüzyılda işlevsel armoninin ortaya çık­masıyla birlikte kadans özellikle eşsesli müzikte, önceleri düşünülmeyen yapısal bir önem kazandı.

Bu salt armonik içerik içinde üç ana tip kadans gelişti: Yetkin (tam) kadans, yarım kadans ve aldatıcı (ya da sürpriz) kadans. Yetkin kadans ya özgün (otantik) kadans ya da yan (plagal) kadans olabilir. Özgün kadansta sondan bir önceki akor, tonikte karar kılan dominant notadadır. Yan ka­dansta ise sondan bir önceki nota, tonikte karar kılan alt dominant ya da altçeken notadadır; dolayısıyla bu tür kadans altçe­ken kadansı olarak da bilinir. Gerçek, kesin bir bitişi yalnızca özgün kadans yaratır. Yarım kadanslar özellikle cümlelerin ya da dönemlerin ortasında yer alır. Yarım kadans­lar tonik yerine dominantta karar kıldıkları, bunun sonucu olarak daha önce yaratılmış olan armonik gerilimde tam bir rahatlama sağlayamadıkları için, işlevlerini ancak yarı yarıya yerine getirirler. Gerçekte cüm­lenin ya da dönemin geri kalan bölümüne, sonul bir tonik kadansta karar kılıncaya kadar bir ileri atılım sağlayan da, yarım kadansla özgün tonik arasında oluşmuş bulunan bu artık gerilimdir. Geçici bir niteliğe sahip olmaları bakımından, aldatıcı kadanslar da yarım kadanslara benzerler; ama aldatıcı kadanslarda dominant akoru submediant olarak bilinen altıncı dizi dere­cesi üzerinde oluşturulan akor izler. Bunun sonucu olarak ortaya çıkan “aldanış”, yal­nızca hızla toniğe dönme ve onun yetkin bir kadansla pekiştirilmesi isteğini güçlendirir.

Tek bir melodi çizgisinden oluşan teksesli müzikte, örneğin dinsel melodide, bazı melodi düzenleri kadansı çağrıştırır. Bir kültürün içindeki melodi tarzları, çoğunluk­la bir melodinin gerçek son notasını ve o notaya nasıl erişileceğini belirler. Japon müziğinin bir bölümünde olduğu gibi bazı ritim kalıpları kadans göstergeleri olarak tanımlanabilir. Kolotomik yapı, yani belirli çalgıların sistemli bir biçimde değişmeyen ritim aralıklarıyla kullanılması, bazen kabul edilmiş kalıp sona yaklaşırken, kadansı ha­ber verebilir.