Kurşun Kalem Çizim

Kurşun Kalem Çizim Nedir, Kurşun Kalem Çizimin Özellikleri Hakkında Bilgi

Kurşun kalem çizim, grafitli kalemle yapı­lan her türlü taslak, alıştırma çalışması ya da çizimdir. Siyah çizgide sağladığı kolaylıklar­la kurşun kalem, ortaçağ sonlarıyla Rönesans’ta kâğıt, parşömen ya da ahşap üstün­de kullanılan metal uçların yerini aldı. Grafit 16. yüzyıldan beri biliniyordu, ama sanatçılar tarafından ancak 17. yüzyılda kullanılmaya başladı. O zamanlar henüz kurşun kalem biçimine dönüştürülmediği için, grafit parçası genellikle bir sapa takıla­rak kullanılıyordu. Kurşun kalem çizimin ilk uygulamalarına Felemenkli David Teniers (Genç) ile Aelbert Cuyp’un manzara taslak­larında rastlanır. Bu örneklerde grafit yal­nızca bazı ayrıntıları belirtmek için kullanılmıştır. 17. yüzyıl ile 18. yüzyılın büyük bölümünde de yalnızca taslak çalışmaların­da grafitten yararlanıldığı görülür. Bu yüz­yılda bütünüyle grafitle yapılmış çizimler sayıca pek azdır. Bunların arasında İngiliz Thomas Gainsborough ile George Romney’nin bazı çizimleri sayılabilir. Bu dönemde taslak çizimlerinde tebeşir, kömür kalem ve mürekkep daha yaygın olmakla birlikte, ressamların, minyatürcü- lerin, mimarların ve tasarımcıların yavaş yavaş grafit kullanmaya başladıkları görü­lür. Bugünkü kurşun kalemin atası sayılan ilk kalemler 18. yüzyılın sonlarında ortaya çıktı. Bunlar genellikle silindirik bir ahşap çubuğun içindeki boşluğa grafit yerleştirile­rek yapılıyordu. 1795’e gelindiğinde Fransız mucit – Nicolas-Jacques Conte grafitle kili birleştirerek ilk kurşun kalemi (bak. conte kalemi) yapmıştı. Conte’nin bu buluşu yu­muşak, sert, açık, koyu çizgi çizebilen daha iyi kalemlerin yapılabilmesine olanak verdi. Kurşun kalemin bu kadar gelişmesi 19. yüz­yılda özellikle taslak niteliğindeki kurşun­kalem çizimin yaygınlaşmasına yol açtı. Kurşun kalem her türlü yüzeyde rahatça kullanılabildiğinden, kısa sürede sanatçı atölyelerinin vazgeçilmez bir aracı oldu. Kurşun kalem çeşitli değerlerde açık-koyu etkiler elde etmeye ve çizime hacim kazan­dırmaya uygundu. Ama büyük ustalar kur­şunkalem çizimin niteliğinden uzaklaşma- yarak yalın çizgisel değerlere bağlı kalmayı ve gölgelemede sınırlı uygulamayı yeğliyor­lardı. Gene de 18. ve 19. yüzyıllarda bazı sanatçılarla minyatür ustaları grafit tozunu yumuşak bir kâğıt ya da güderiden tampon­la ezerek çeşitli değerlerde ışık-gölge karşıt­lıkları ve hacimli biçimler elde etti.

Orta sertlikteki kurşun kalemle keskin ve net çizgiler yaratan en büyük ressamlardan biri yeni-klasik Fransız ressam J.-A:-D. Ingres’dı. Ingres ustalıklı dış çizgiler ve hafif gölgelerle zarif, abartısız kurşun kalem fi­gürler ve portreler yaptı. Avrupa’da birçok sanatçı bu yöntemi benimsemişti. Alman çizim ustası Adrian Ludwig Richter en sert kurşun kalemle çalışıyor ve kalemin ucunu her zaman sivri tutarak olağanüstü incelikte figür ve manzaralar çiziyordu. Daha serbest ve kendiliğinden çizgiler elde etmek için yumuşak ve koyu renkli kurşun kalem kulla­nan sanatçılar da vardı. Romantik ressam E. Delacroix bu tür kalemlerle akıcı ve hareketli çizgiler elde etti, dramatik figürler ve manzaralar oluşturdu. Van Gogh ise güçlü ve küt çizgilerini kalın uçlu marangoz kalemiyle yarattı.

19. yüzyılda kurşun kalemi en duyarlı kul­lanan sanatçılardan biri E. Degas’ydı. Pas­teli, kömür kalemi ve tebeşiri ustaca kulla­nan Degas, kurşunkalem çizimlerinde Ingres’ın keskin dış çizgili, ağırbaşlı, Delacroix’ nın da canlı, hatta vahşi taslaklarına ben­zemeyen bir incelik ve sıcaklık elde etti. Degas’nın dış çizgileri son derece akıcı, gölgeleriyse yumuşak ve duruydu.

20. yüzyılda H. Matisse, A. Modigliani, P. Picasso ve daha birçok sanatçı, taslakların­da ya da düşüncelerini aktardıkları karala­malarında kurşun kalemden yararlandılar.