William Byrd Kimdir, William Byrd Eserleri, William Byrd Hayatı Hakkında Bilgi
William Byrd (d. 1543, Lincoln – ö. 4 Temmuz 1623, Stondon Massey, Essex, İngiltere), Shakespeare dönemi İngiliz bestecisi. İngiliz madrigalinin gelişmesine katkılarından başka virginal ve org gibi çalgılar için besteleriyle de tanınmıştır.
Yaşamı: Kökeni ve yaşamının ilk yılları konusunda hemen hiçbir şey bilinmemektedir. Orgcu ve besteci Thomas Tallis’in koruması altına girdi ve öğrencisi oldu. 1563’te Lincoln Katedrali’nde orgculuk yaptı. 1572’de Londra’ya giderek Kraliyet Şa- peli’ne girdi ve orgculuk görevini Tallis’le paylaştı.
Aralarındaki yakın kişisel ve mesleki ilişkinin müzik açısından önemli sonuçlan oldu. 1575’te I. Elizabeth her türlü müzik yapıtının yurtdışından getirilmesi, basılması, yayımlanması ve satılması ile müzik kâğıdı üretilmesinin tekelini onlara verdi. İkisinin ortak ilk yapıtları da aynı yıl çıktı. Yapıt, 16’sım Tallis’in, 18’ini Byrd’ün yazdığı, kraliçeye adanmış’34 motetten oluşan Cantiones Sacrea adlı bir derlemeydi.
1557’de Byrd ailesiyle birlikte, 15 yıl kalacağı Middlesex’deki Harlington’a taşındı. Yaşam boyunca koyu Katolik inancını bozmamış biri olarak belki de taşrada daha rahat olabileceğini düşünmüştü. İçlerinden bazısının devlete ihanet sayılabilecek etkinliklerde bulunduğu kesin olan birçok başka Katolikle sürdürdüğü yakın toplumsal ilişkilere karşın, Byrd’ün hükümete bağlılığından hiçbir zaman kuşku duyulmadı.
1585’te Tallis, ertesi yıl da Byrd’ün karısı Julian öldü. Bu üzücü olaylar, müzik dünyasını düzene koyması için onu kamçılamış olsa gerek ki, sonraki üç yıl içinde kendi özgün bestelerinden oluşan dört derleme yayımladı. Bunlar Psalms, Sonnets, & songs of sadnes & pietie (1588; Mezmurlar, Soneler, Acı ve Dindarlık Şarkıları), Songs of sundrie natures (1589; Değişik Şarkılar) ve Cantones Sacrae’nin (Dinsel Şarkılar) devamı olan iki başka kitaptı (1589 ve 1591). Byrd bu iki ciltlik dindışı yapıtını Lordlar Kamarası başkanı Sir Christopher Hatton’a ve kraliçenin kuzeni Başmabeyinci Lord Hunsdon’a, motetleri içeren iki cildi ise önde gelen iki Katolik olan, kendi büyük dostu ve koruyucusu, kraliçeye bağlılığı su götürmeyen Worcester kontuyla Lord Lumley’ye adadı. Gene 1591’de klavyeli çalgılar için, “Sayın Ladye Nevell”e (büyük bir olasılıkla Sir Edward Nevill’in kansı Rachel) ithaf edilmiş bir parçanın elyazması notlarını hazırladı. Aynı yıl Fitzwilliam Virginal Book (Fitzvvilliam Virginal Kitabı) adıyla bilinen kitabında daha birçok klavyeli çalgılar bestesi de yer aldı. Donanma’da hapis olduğu sırada başka bir tanınmış Katolik, Francis Tregian bu yapıtı kopya etti.
Byrd 1592 ya da 1593’te ailesiyle birlikte Essex’teki Stondon Massey’e taşındı ve yaşamının bundan sonrasını burada geçirdi. I. James’in tahta çıkmasıyla Katoliklerin durum geçici olarak düzelmişti. Belki de bu olay, daha sonra yayımladığı üç yapıtı için itici bir güç oldu. Byrd üç missa derlemesiyle iki Gradualia kitabında (1605-07) tek başma temel bir dinsel törenler repertuvarı sağlamayı amaçlıyordu. Bunun için de bütün ana yortuların ordinarius’u (missanın değişmeyen bölümleri) ve proprius’u (missanın güne ve yortuya göre değişen bölümleri) için müzik hazırlamıştı. İki Gradualia kitabını adadığı kişilerin, James’in saltanatının ilk yıllarında soyluluğa yükseltilmiş önde gelen Katolikler olması önemlidir. Bunlardan biri Northampton kontu, bir de Byrd’ün başka bir yakın dostu Writtle’li Lord Pette’dır. 1611’de Byrd, içinde dinsel ve dindışı parçalar bulunan Psalms, Songs and Sonnets (Mezmurlar, Şarkılar ve Sonneler) adlı yapıtını yayımladı.
Önemi: Byrd’ün müziği kolayca gözardı edilemez. Anlaşıldığı kadarıyla lavta dışında o dönemde kullanılan her çalgı için müzik yazmıştır. Virginal ve org için yaptığı besteler İngiliz klavye üslubuna yeni boyutlar katmış, John Bull, Giles Farnaby, Orlando Gibbons ve Thomas Tomkins gibi başka İngiliz bestecilerin başarılarında yol gösterici olmuştur. Byrd ayrıca I. James dönemi ve sonrası bestecilerinin en önemli tarzı olan özgür biçimde bestelenmiş fanta- zinin gelişimine öncülük ederek viyol topluluğu müziğinde çok önemli bir rol oynamıştır. İtalyan madrigallerine hayranlık beslemesine ve bunların İngiltere’de tanınmasına yayımcı olarak yardım etmesine karşılık, Byrd’ün kendi dindışı vokal müziği açıkça tutucudur. Bunlardan çoğu viyol topluluğu eşliğinde eski tarz solo insan sesi için düşünülmüştür ve bir süre sonra, başta Byrd’ün öğrencisi Thomas Morley olmak üzere İngiliz madrigalcilerince kullamlma- maya başlamıştır. Byrd madrigal etkisi vermek için yapıtlarına bazen çok sesli eşlik düzenlemeleri eklemiştir.
Byrd’ün dinsel inançları, onun çok miktarda İngilizce sözlü kilise müziği bestelemesine engel olmamıştır. Günümüze ancak el yazmaları ulaşan bu parçalar da çok nitelikli olmakla birlikte, Byrd sanatındaki en yüksek düzeye Latince sözlü dinsel parçalarda ulaşmıştır.
Hemen Yorum Yaz