Komşuluk Birimi

Komşuluk birimi nedir

Komşuluk birimi, kent tasarımında yerleş­melerin belirli alt birimlere bölünebileceği varsayımına göre en küçük yerleşme birimi. Kentlerin tasarlanıp düzenlenebilir olgular olduğu ancak 19. yüzyılda anlaşıldı. Kent planlamasına ilişkin ilk kuramlarda yerleş­meler homojen birer bütün olarak görül­müş, bunların bozulmaması gerektiği kabul edilmişti. 20. yüzyılın ilk yansında ise önce kuramsal çalışmalar, daha sonra da bunlara dayanan yeni kent tasarımları, yerleşmele­rin bağımsız alt birimlere ayrılarak planlanabileceğini gösterdi.

19. yüzyılın sonlarında yapılan bazı kent tasarımı çalışmalarında, adı konmadan bu tür alt birimlerden yola çıkıldığı görülür. Ebenezer Howard’ın, bir kilise ve ilkokulun çevresindeki 5 bin kişilik konut birimlerin­den oluşan birimlere dayandırdığı bahçe kent tasarımı, bu düşüncenin öncüsü oldu. Kentlerdeki en küçük alt birimi belir­ten komşuluk birimi terimini ilk kez ABD’li araştırmacı Clarence Perry kullandı. Perry 1923’te yayımlanan araştırmasında bir ilk­okul ve küçük bir alışveriş merkezi çevresin­deki konutlardan oluşan komşuluk birimle­rinin birleşerek daha büyük birimler yarattı­ğını, bunların merkezlerinin de daha çok hizmet üretecek büyüklükte olduğunu orta­ya koydu.

Bu düşüncenin ilk uygulaması da gene ABD’de gerçekleşti. Ebenezer Howard’ın bahçe kent düşüncesinin en önemli destek­leyicilerinden biri mimar Clarence S. Steindi. Stein, Henry Wright ile birlikte tasarla­dığı Radburn Konut Yerleşmesi’ni, Perry’nin önerdiği büyüklükte birimler biçi­minde düzenledi ve böylece ileride yaygın­laşacak bir tasarım ilkesinin ilk uygulayıcısı oldu.

New York’tan 26,5 km uzaklıkta, 25 bin kişilik bir uydu kent olarak planlanan Radburn, her biri merkezinde bir ilkokul bulunan yaklaşık 800 m çaplı bir alana yayılan üç komşuluk birimine ayrılmıştı. 1929’daki Büyük Bunalım nedeniyle tasarı­mın yalnızca 400 ailelik bir bölümü gerçek­leştirilebildi. Radburn Yerleşmesi, komşu­luk birimi ilkesinin yanı sıra, yaya ve taşıt yollarının birbirinden ayrılması, evlerin cephelerinin taşıt yollarına değil de yaya yollarına ya da bahçelere dönük olması, yerleşmenin tümünü içine alan kesintisiz bir yeşil alan oluşturulması gibi bazı düşüncele­rin uygulamasıyla da, ilerideki kent tasarımı çalışmalarına örnek olmuş bir düzenle­medir.