Genel Rüzgarlar Nelerdir Ve Nasıl Oluşur?

Genel Rüzgarlar Nelerdir Ve Nasıl Oluşur?

Genel Rüzgarlar ve Oluşumları

Rüzgarlar, atmosferdeki hava hareketleri sonucu oluşan havanın yatay hareketleridir. Genel rüzgarlar, dünya üzerindeki atmosferik dolaşımın bir sonucu olarak ortaya çıkar.

Atmosferik Dolaşımın Oluşumu

Atmosferik dolaşım, güneş ışınlarının dünya yüzeyine düşmesiyle başlar. Dünya, güneşten aldığı ısıyı deniz ve karalar arasında eşit olarak dağıtamaz. Kutuplar, ekvatora göre daha az güneş ışığı aldığı için daha soğuktur. Bu da atmosferik basınç farklarına neden olur.

Yüksek ve Düşük Basınç Alanları

Ekvatoral bölgede, ısınan hava yükselir ve bu bölgede alçak basınç alanları oluşur. Kutup bölgelerinde ise soğuyan hava yere doğru iner ve yüksek basınç alanları oluşur. Bu basınç farkları, atmosferik dolaşımı tetikler.

Hadley Hücresi

Ekvatoral bölgedeki alçak basınç alanlarından yükselen hava, troposferin üst seviyelerine ulaşır ve kutuplara doğru hareket eder. Bu hareket, Hadley hücresi olarak adlandırılır.

Ferrel ve Polar Hücreleri

Hadley hücresinden kaynaklanan hava akımları, Ferrel hücresinde orta enlemlerde yatay hareket eder. Kutuplardan gelen soğuk hava ise, polar hücresinde yükselir ve orta enlemlerde yatay hareket eder.

Rüzgarların Yönü

Dünya üzerindeki genel rüzgarlar, yukarıda bahsedilen hücrelerin birleşmesi sonucu oluşur. Ekvatoral bölgede yükselen hava, kutuplara doğru hareket ederken Coriolis etkisi nedeniyle sağa doğru yönelir. Kutup bölgelerinde ise hava sola doğru yönelir. Bu etki, kuzey yarımküredeki rüzgarların sağa, güney yarımküredeki rüzgarların sola doğru yönelmesine neden olur.

İsimlendirme

Dünya üzerindeki genel rüzgarlara, esas olarak yönleri ve oluşum yerleri dikkate alınarak isimler verilir. Bu rüzgarlar, kutup rüzgarları, batı rüzgarları, ticaret rüzgarları ve kasırga rüzgarları olarak adlandırılır.

Kutup Rüzgarları

Kutup rüzgarları, kutup bölgelerindeki yüksek basınç alanlarından ortaya çıkar. Kuzey yarımkürede, bu rüzgarlar kuzeydoğudan, güney yarımkürede ise güneydoğudan eser.

Batı Rüzgarları

Batı rüzgarları, Ferrel hücresindeki yatay hava akımlarından kaynaklanır. Kuzey yarımkürede, bu rüzgarlar batıdan, güney yarımkürede ise doğudan eser.

Ticaret Rüzgarları

Ticaret rüzgarları, ekvatoral bölgedeki alçak basınç alanlarından kutuplara doğru esen rüzgarlardır. Kuzey yarımkürede bu rüzgarlar kuzeydoğudan, güney yarımkürede ise güneydoğudan eser.

Kasırga Rüzgarları

Kasırga rüzgarları, tropik bölgelerdeki alçak basınç alanlarından kaynaklanır. Bu rüzgarlar, yüzey sıcaklıklarının yüksek olduğu yaz aylarında oluşur ve şiddetli fırtınalara yol açabilirler. Kuzey yarımkürede bu rüzgarlar saat yönünün tersine, güney yarımkürede ise saat yönünde döner.

Sonuç

Dünya üzerindeki genel rüzgarlar, atmosferik dolaşımın bir sonucu olarak oluşur. Bu rüzgarlar, atmosferik basınç farklarına, yüzey sıcaklıklarına ve Coriolis etkisine bağlı olarak farklı yönlerde eserler. İsimlendirme, rüzgarların yönleri ve oluşum yerleri dikkate alınarak yapılır.