Edilgen Ne Demek

Edilgen Ne Demek

Edilgen, bir fiilin öznesinin hareketi yapmadığını ve hareketin kendisine yapıldığını ifade eden bir gramer terimidir. Örneğin, “Kitap okundu” cümlesinde “kitap” özne olarak edilgendir ve “okundu” fiili ona uygulanmıştır.

Detaylı cevap:

Edilgen yapının kullanımı, aktif yapıdan farklı bir anlatım şeklidir ve gramerde önemli bir yer tutar. Edilgen yapının kullanımıyla cümledeki özne, hareketi yapan değil, harekete uğrayan durumundadır. Böylece cümledeki odak noktası değişir ve farklı bir anlatım elde edilir.

Örneğin, “Ben yemeği pişirdim” cümlesinde özne “ben” iken hareket “pişirme”dir. Ancak “Yemek benim tarafımdan pişirildi” cümlesinde özne “yemek” olarak edilgendir ve hareket “pişirilme” olarak ifade edilir. Burada önemli olan, yemeğin hareketi yapan değil, harekete uğrayan durumunda olduğudur.

Edilgen yapının kullanımıyla cümledeki anlatım değişebilir ve farklı bir vurgu elde edilebilir. Örneğin, “Ali resmi çizdi” cümlesi ile “Resim Ali tarafından çizildi” cümlesi arasında anlatım farkı vardır. İkinci cümlede resmin Ali tarafından çizildiği vurgulanmaktadır.

Edilgen yapının kullanımıyla ilgili bazı kurallar ve örnekler şu şekildedir:

• Edilgen yapının oluşması için fiilin geçişli (transitive) olması gerekmektedir. Yani fiil, bir nesne veya eyleme uygulanabilir olmalıdır. Örneğin, “uyumak” fiili geçişsiz (intransitive) olduğu için edilgen yapı kurulamaz.

• Edilgen yapıda özne genellikle belirtilmez veya “by” edatıyla belirtilir. Örneğin, “Yeni bir ev yapıldı” veya “Yeni bir ev inşa edildi (by inşaat şirketi)” gibi cümlelerde özne belirtilmemiştir veya “by” edatıyla belirtilmiştir.

• Edilgen yapı, cümledeki anlamı değiştirebilir veya vurguyu farklı bir yere çekebilir. Örneğin, “Ben sinemaya gitmedim” cümlesinde vurgu “ben” üzerindedir. Ancak “Sinemaya gitmeyi unuttum” cümlesinde vurgu “sinemaya gitme” eylemindeki unutkanlık üzerindedir.

• Edilgen yapı, cümledeki öznenin önemini azaltabilir veya gizleyeb

• Edilgen yapı, cümledeki özne yerine dışarıdan bir etkenin hareketi ifade etmek için kullanılabilir. Örneğin, “Çiçekler rüzgar tarafından savruldu” cümlesinde çiçekler edilgendir ve hareketi yapan etken “rüzgar” olarak belirtilmiştir.

• Edilgen yapının kullanımı bazen tercih meselesidir ve aktif yapı da aynı anlamı ifade edebilir. Ancak bazı durumlarda edilgen yapının kullanımı daha uygun olabilir. Örneğin, “Dün gece arabam çalındı” cümlesinde edilgen yapı kullanımı daha doğrudur çünkü arabayı çalan kişi veya kişiler belirsizdir ve özne belirtmek zor olabilir.

• Edilgen yapı kullanırken, cümlede anlamı değiştirebilecek yanlış kullanımlardan kaçınılmalıdır. Örneğin, “Kitap okunduğunda zevk verir” cümlesi yerine “Kitap okumak zevk verir” cümlesi daha doğru bir anlatım şeklidir.

Sonuç olarak, edilgen yapı gramerde önemli bir yer tutar ve doğru kullanıldığında anlatımda farklı bir vurgu veya anlam elde edilebilir. Ancak yanlış kullanıldığında anlamda belirsizlik ve karışıklığa neden olabilir.