Kütle Akımı Nedir
Kütle akımı, bitkilerde, organik bileşiklerin, başka bir deyişle besin maddelerinin soymuk dokudaki (floem) taşınma mekanizmasına ilişkin varsayım. Bu varsayım genellikle yapraklarda oluşan fotosentez ürünü organik bileşiklerin bulundukları yerlerden (kaynak bölge) kullanılacakları ya da depolanacakları (hedef bölge) yerlere nasıl taşındıklarını açıklar. Kütle akımı varsayımına göre, çözünmüş besinler (özellikle şekerler) enerjiye gereksinim gösteren aktif taşınmayla yapraklardan kalburlu borulara geçer. Bu akış kalburlu boru elementlerinin hipertonik hale gelmesine yol açtığı için bu hücrelere geçişme yoluyla sürekli bir su akışı başlar. Bu da kalburlu boru elementlerindeki geçişme basıncını artırarak hücrelerin içindeki sıvının besin maddeleriyle birlikte komşu kalburlu boru hücrelerine akmasına neden olur; bu kez de komşu hücreler hipertonik hale geldiği için, sıvı bir sonraki hücrelere iletilir ve olay kalburlu borular boyunca hedef bölgeye kadar yinelenir. Bu noktada besin molekülleri aktif taşınmayla kalburlu borulardan hedef bölge dokularına geçer ve bu hücrelerde yol açtığı hipertoni sonucu su, geçişmeyle soymuk dokudan hedef bölgeye akar. Özetle, bu varsayıma göre besinler başında ve sonunda aktif taşınmanın gerçekleştiği kalburlu borular boyunca geçişme basıncı yardımıyla yer değiştirerek taşınır. Birçok bilim adamı kütle akımı varsayımının bazı yönlerine karşı çıkarak bu varsayımın tümüyle benimsenemeyeceğini öne sürmüşlerdir. Bu bilim adamları özellikle, kalburlu borularda oluşabilecek turgor basıncının (bitki hücrelerinde geçişmenin neden olduğu iç basınç) belirtildiğinden çok daha yüksek olduğu, kaynak bölge ile hedef bölge arasında doğan basınç farklılaşmalarının çok daha kesin olması gerektiği, taşınma oranlarının daha yüksek olduğu ve düşük sıcaklık ile yetersiz oksijenin taşınmayı azalttığı noktaları üzerinde durdular.
Bütün bu karşıt savlar kalburlu boru elementlerindeki maddelerin hareketinin, kütle akımının ilkelerinden çok hücre sitoplazmalarınca denetlendiği düşüncesini doğurmuştur. Bütün bu tartışmalara karşın bitkilerde besinlerin taşınmasını açıklayan en geçerli varsayım, günümüzde de kütle akımı varsayımıdır.
Hemen Yorum Yaz