Grönland Denizi Hakkında Bilgi

Grönland Denizi Nedir, Grönland Denizi Buz Katmanı

Grönland Denizi, Danimarka ve Norveç dillerinde gr0nlandshavet, Kuzey Buz De­nizinin dışa uzanan kesimi. Yüzölçümü 1.205.000 km²‘dir. Batıda Grönland, doğu­da Svalbard, kuzeyde Kuzey Buz Denizi, güneyde de Norveç Denizi ve İzlanda’yla çevrilidir. Ortalama derinliği 1.450 m, bili­nen en derin yeriyse 4.800 m’dir. İzlanda’nın kuzeydoğu kesimi, öteki ada­lardan kopuk durumdaki Jan Mayen Adası ve Ayı Adasını (Bj0rn0ya) birleştiren bir çizgi, genellikle Grönland Deniziyle güney­doğusundaki Norveç Denizi arasında sınır kabul edilir. Bu çizgi aynı zamanda, bazı önemli denizaltı dağlarının yerini belirtir ve Kuzey Kutup buzunun ortalama sınırını gösterir.

Bölgedeki ilk bilimsel araştırmalar 1876-78 arasında yapıldı. Norveç, İzlanda ve Sovyet gemilerinin yanı sıra öteki ülkelere ait gemiler de bölgede günümüze değin çeşitli bilimsel araştırmalar yürüttüler. 1909’da Fridtjof Nansen bölgedeki karmaşık akıntı sisteminin ayrıntılarını belirledi. Onun çiz­diği akıntı planı Sovyet araştırmalarıyla yenilendi.

Grönland Denizinin yatağı kuzeye doğru düzensiz biçimde derinleşir. Denizaltındaki Mohns Sıradağları, yatağı Grönland Havza­sı ve güneyde Kuzey İzlanda Çukuru olmak üzere ikiye böler. Denizaltındaki çukur ve vadiler millerle dolmuştur. Denizaltı dağ yamaçlanyla sırtları milli kumlar, çakıllar, taşlar ve aşmımla gelen öteki malzemelerle kaplıdır.

Sert kuzey ve kuzeydoğu rüzgârları deniz yüzeyini soğutur ve soğuk suları güneye doğru sürükler. Hava sıcaklığı Spitsbergen açıklarında -49°C’ye kadar düşebilir; Grönland açıklarında ise 25°C’ye kadar yükselebilir. Ortalama sıcaklıklar er. soğuk ay olan şubatta güneyde — 10°C, kuzeyde -26°C’dir. En sıcak ay olan ağustos ortala- malanysa güneyde 5°C, kuzeyde 0°C’dir. Güneyde, yılda 225 gün, kuzeyde 334 gün buz görülebilir. Yıllık yağış miktarı kuzeyde 250 mm, güneyde bunun iki katıdır. Deniz suyu yüzey sıcaklıkları ise şubatta kuzeyde -İ°C, ağustosta güneyde 6°C dolayındadır. Sık sık sis görülür. Kuzeyden buz kütlelerini taşıyan Doğu Grönland Akıntısı, ortadaki dağlık kesimde ikiye ayrılır. Sıcak Atlantik akıntılarının koİları, yüzen buz kütlelerini kuzeye doğru iter. Buz mevsimi ekimden ağustosa değin sürer. Buzlar, birkaç metre kalınlıktaki Kuzey Kutbu buz kütlesinden, kalınlığı bir metreye yaklaşan deniz buzundan ve kuleyi andıran buzdağlan biçimindeki tatlı su bu­zundan oluşur. Karmaşık akıntı sisteminin yanı sıra gelgitler de buz katmanını kırarak çeşitli nitelikteki su katmanlarının karışma­sına yol açar.

Grönland Denizinde, beslenme zincirinin temelini oluşturan basit yapılı canlı türleri­ne bol miktarda rastlanır. Büyük omurga­sızlar; morina, ringa ve pisibahğı gibi balık­lar; martı ve ördek gibi kuşlar ve fok, balina, yunus gibi memeliler hep küçük omurgasızlar ve küçük organizmalarla bes­lenirler. Yosunlar, likenler ve kıyıların çev­resinde az miktarda bulunan çalılıklarsa, sayısı pez az olan geyik ve misköküzü için besin kaynağı oluşturur