Cirit Nedir Nasıl Oynanır ? Kuralları Nelerdir

Cirit nasıl oynanır, cirit nedir

Cirit ve Kuralları

Cirit, diğer adıyla Çavgan, Atalarımızdan miras kalan yüzyıllardan beri oynadığımız bir oyundur. Türkler, Orta Asya’dan Anadolu’ya kendileriyle beraber bu oyunu da taşımıştır. Türkler için at,  vazgeçilmez bir tutkudur. Çünkü eskiden milletimiz At sırtında doğar, at sırtında büyür, at sırtında savaşır, at sırtında ölürlerdi.Türklerin en özel içeceği at sütü kımız idi. Cirit Oyunu, Türklerin en büyük törenle oynadığı oyundu. Daha sonra 16. yüzyılda Osmanlı Türkleri tarafından bir Savaş Oyununa dönüştürüldü. 19. yüzyılda bütün Osmanlı ülkesi ve saraylarının en büyük gösteri sporu ve oyunu haline geldi. Cirit, tehlikeli arz eden bir oyun olduğundan 1826 yılında II. Mahmut tarafından yasaklandı. Fakat daha sonra yine Osmanlı Devletinin başta gelen meydan ve savaş oyunu olarak her tarafa ulaştı.

Cirit Oyunu, daha 40-50 yıl öncesine kadar Anadolu’da yaygın bir oyun olduğu halde son yıllarda sadece Balıkesir, Söğüt, Konya, Kars, Erzurum ve Bayburt yörelerinde oynanıyor. 20-25 yıldan beri Konya ve Balıkesir’de oynanmıyor.
Buna rağmen halen Anadolu’nun hemen her köşesinde düğünlerde ve bayramlarda köy delikanlıları ve kasaba halkı Cirit Oyunu’nu yaşatıyorlar. Sinop köylerinden Gaziantep’e, Bursa’dan Antalya’ya kadar Doğu, Batı, Güney ve Kuzey Anadolu’da köylerimizin güreşle beraber yiğitlik ve savaşı temsil eden oyunlar arasında oynanıyor. Halkın ilgisini çekmek amaçlı önce  cirit meydanında davullar ve zurnalar çalınır daha sonra oyuna başlanılırdı. Ayrıca Yurtdışı İran, Afganistan ve Türkistan Türkleri ile Türklerle meskûn diğer Asya yörelerinde de hâlâ oynanarak yaşatılıyor.

Her yıl eylül ayının ikinci Pazar günleri Ertuğrul Gazi Törenleri adıyla  Söğüt’te, çeşitli şenlikler dolayısıyla da  Erzurum, Kars ve Bayburt civarlarında oynanmaktadır.

1972 yılı eylül ayında Konya Turizm Derneği’nin girişimyle Konya’da bir Cirit Oyunları Şenliği düzenlenmiş, bu şenliğe Erzurum ve Bayburt Cirit Takımları katılmış ve büyük başarı elde etmişlerdi. Hatta bu şenlik dolayısıyla Cirit Oyunu Konya’da yeniden geleneksel olarak oynanmaya başlandı.

Cirit Oyunu’nda iki takım bulunur. Bu takımlar 70 ilâ 120 metre genişliğindeki bir alanda karşılıklı olarak alanın en gerisinde 6′şar, 8′er veya 12′şer kişi olarak dizilirler. Ciritçiler geleneksel kıyafetleriyle atlarına biner. Sağ ellerine atacakları ilk ciriti, diğer ellerine de yedek ve yetecek miktarda cirit alırlar. İki tarafın birinden bir atlı öne fırlar, karşı dizinin önüne 30-40 metre kadar yaklaşır. Karşı tarafın oyuncularından birisinin adını seslenerek meydana davet eder. Sağ elindeki ciriti ona doğru fırlatır, sonra geri döner, atını kendi dizisine doğru çeker. Karşı tarafın davet edilen oyuncusu hızla onu takip eder, elindeki ciriti geri dönüp kaçan karşı taraf elemanına fırlatır. Bu kez ilk oyuncunun çıktığı sıradan diğer bir ciritçi onu karşılar. İkinci diziden çıkan, sırasındaki yerini almak için süratle yerine dönmeye çalışır. Bu defa rakibi onu kovalar ve ciritini atar.

Oyun böyle devam eder. Cirit isabet ettiren ciritçi takımına bir sayı kazandırır. Eğer ciritçi attığı ciriti rakibine değil de ata isabet ettirmişse bir sayı kaybeder.
Ciritçi karşı taraf oyuncusundan kendisini sakınmak için çeşitli hareketler yapar, atın sağına soluna, karnının altına, boynuna eğilir. Bazı ciritçiler rakibi kaçıp dizisine ulaşana kadar üç-dört cirit savurarak isabet ettirmek suretiyle sayı toplar. Bu arada başına, gözüne, kulağına cirit isabet eden bazı oyuncuların yaralanmasına sebebiyet verilebilir. Bu türlü isabetler neticesinde ölenlerin olduğu bile biliniyor. Bu durumda ölen, er meydanında ölmüş sayılır, yakınları şikâyetçi ve dâvacı olmaz. Babaları , ölen çocuklarıyla öğünürler.
Öte yandan cirit oyununda ölüm olmaması için, daha önceleri hurma ve meşe ağacından 70-100 santim uzunluğunda, 2-3 cm. kutrunda yapılan ciritler, daha sonraları kavak ağacından yapılmaya başlanmıştır. Sopaların uçları silindir şeklinde kesilerek yuvarlatılır. Kabukları yontulur. Bu isabet halinde bir yara açılmasını ve ölüm tehlikesini yok etmek için alınan bir önlemdir.
Seyredenler ciritçileri ve atlara tezahürat etmek amaçlı çeşitli şekilde bağırır, onları teşvik ederler.
Ciritçiler arasında birbiriyle akraba olanlar varsa, bunların aynı grupta yer almasına dikkat edilir. Gençler büyüklerinin bu görüşüne itaat ederler. Eski ciritçilerden bir kurul, oyunun sonucunu ilân eder.
Cirit oyunu bitince,  oyunu tertipleyenler yenen gruba ödüller, ziyafetler verir.
Cirit Oyunu Alpaslan’la birlikte Anadolu’ya girmiş daha sonra Avrupa’ya ve Arabistan ülkelerine yayılmıştır. 17. yüzyılda Fransa’da, Almanya’da ve diğer ülkelerde de Cirit Oyunu oynanmıştır.

Konya Turizm Derneği’nin 1972 eylülünde düzenlediği Cirit Oyunları Şenliği gözleri tekrar bu ulusal sportif savaş oyunumuzun üstüne çekmiştir. Bütün Yurt’da ilgi görmesi bu tür geleneksel oyunlarımızın yitip gitmemesine engel olacaktır.

CİRİT OYUNUNDA KULLANILAN TERİMLER
Değnek; Diğnek, Deynek: Çeşitli yörelerde cirit oyununa verilen isim.
Cirit Havası: Cirit oynanırken davul ve zurnayla özel ritmlerde çalınan ezgilerdir.

At Oyunu: Ciritin Tunceli ve Muş yöresindeki adı.
At Oynatma Havası: Tunceli ve Muş yörelerinde ciritten önce  özel ritmlerde çalınan ezgi ve ritmlere verilen ad.
Rahvan: Atın iki ayakla koşar gibi aynı yanda bulunan ayaklarını aynı anda atarak yaptığı, biniciyi sarsmayan bir yürüyüş şeklidir.
Rahvan At: Biniciyi sarsmadan yürüyen at.
Tırısa Kalkmak: Atın çaprazlama ayak atarak hızlı ve sarsıntılı yürüyüşüne denir.
Dörtnal: Atın en hızlı koşuşu.
Hücum Dörtnal: Atın en hızlı koşusunun daha ilerisinde bir süratle hedefe at sürme.
Adeta: Atın düz yürüyüşü.
Aheste: Atın ağır ağır, arka kalçalara yüklenerek yürüyüşü.
At Başı: İki atın bir hizada oluşu.
At Cambazı: Ciritte at üzerinde beceri ve hüner gösteren binici.
At Oynatmak: Ciritte hüner göstermek.
Sipahi, Sipah, İspahi: Eskiden Yeniçeriler zamanında bir sınıf atlı askere denirdi. Fakat iyi at binen kişilere de at oyunlarında becerisi olan oyunculara da çeşitli yörelerde bu adlar kullanılmaktadır.
Seymen Olmak: Ulusal giysilerin yöreye ait olanlarının düğün nedeni ile Ankara dolaylarında giyilmesine denir.
Osmanlı: Atlı, suvari, anlamında kullanılmaktadır.
Menzil: Ciritte at üzerinde sıra biçiminde duranlara verilen ad.
Alan: Cirit meydanına verilen ad. Cirit oynanan yer.
Şehit: Ciritte isabet alıp ölenl kimselere verilen ad.
Acemi: Savurduğu ciriti ata isabet eden oyuncuya denir.

Ciritin Kuralları ve Cirit Nedir Özellikleri Hakkında Yorumlarınızı ve Sorularınızı Aşağıdan Hemen Yazabilirsiniz.