Beka Ne Demek

Beka Nedir Anlamı

Beka (Arapçada “varlık, var olmak”, “sonu bulunmamak”), Bekâ Billah olarak da bili­nir, İslam tasavvufunda insanın beşeri nite­liklerden arınarak tanrısal niteliklerle donanması durumudur. Tasavvufa göre insan ikili bir yapı taşır. Ruh onun tanrısal yönünü, gövde de dünyasal yönünü oluştu­rur. Ruh, özü bakımından tanrısal nitelikle­ri içermekle birlikte, dünya yaşamı insanın gövdesinden gelen dünyasal, bu nedenle de olumsuz ve geçici niteliklerini ön plana çıkarır. Ama insan, belirli bir ruh ve beden eğitimi ile kendini arındırarak dünyasal niteliklerinden kurtulabilir, ruhundaki içkin tanrısal niteliklerine işlerlik kazandırabilir. Seyr ü süluk olarak adlandırılan bu eğitim ve arınma süreci, tasavvuf ve tarikat­ların temelini oluşturur.

Terimi ilk kullanan Ebu Said Harraz’a göre beka “kulun kulluğunu görmekten fâni olması, Allah’ın huzurunda baki ve var olması”dır. Tanımdan da anlaşıldığı gibi bekadan önce fenâ (yokluk) gelir ve onun ön koşuludur. Ama fenâ durumunun sürmesi kulluk görevlerinin yerine getiril­mesini engellediği için, sufinin beka duru­muna geçmesi gereklidir. Fenâ durumun­dayken kendinde olmayan kişi, beka duru­munda kendine gelmiş, ama nitelik bakı­mından bütünüyle değişmiştir.

Kuşeyri’ye göre sufiler beka sözü ile insanın güzel nitelikler edinmesine işaret ederler. En çok kabul gören tanımı ise Ebu Yakub Nehrecori yapmıştır: “Fenâ, kulun varlığını görmekten fâni olması, beka ise bütün, hükümlerde Allah’ın varlığını müşa­hede etmesi demektir.”

Kâşani’ye göre ise beka makamına ulaşan kul Tann’nın varlığıyla var olan, bekasıyla baki, yaşamı ile diri olan, ilmi ve iradesiyle bilen ve irade edendir.

Kelabazi, Taarruf adlı yapıtında çeşitli tanımlar ve yorumlar verdikten sonra beka makamındaki insanın özelliklerini şöyle sı­ralar: “Bekâ durumundaki kul için bütün nesneler bir ve aynı şey haline gelir. Bu nedenle bütün durum ve davranışları Hakk’a uygunluk içinde kalır. Bu makam­daki kişi yaptıklannı bu dünyada ya da öbür dünyada bir karşılık beklemeksizin yalnız Tann için yapar. Çünkü benliğinin haz ve istekleri yok olmuştur.”

Beka durumundaki insanın Tanrı’yla olan ilişkisi ateş içindeki demir benzetmesiyle anlatılmıştır. Ateş içindeki demir bir süre sonra kızararak nerdeyse ateş haline gelir ve onun etkilerini aynen gösterir. Ama bu, Hucviri’nin de belirttiği gibi, demirin özü­nün ateş durumuna gelmesi demek değildir. Başka bir deyişle beka makamına ulaşan kul, tanrısal nitelikler kazanması nedeniyle tanrılaşmış olmaz. Beka Ne Demek bilgisini aktardık.