Akümülatör Nedir Akümülatörlerin Özellikleri

Elektrik enerjisini kimya enerjisi olarak biriktirip, istenildiğinde yine elektrik ener­jisi olarak veren cihazdır. Kısaca Akü di­ye de bilinir.

Elektriksel enerji kaynağı olarak kulla­nılan akümülatörler, madde içerisinde de­polanan enerjinin küçük bir kısmını elekt­rik enerjisi haline dönüştürebilir. Bu dö­nüştürme sırasında akü’ye, konan mad­deler kimyasal değişime uğrar ve yeni oluşan maddelerin toplam enerjisi deği­şimden önceki maddelerin enerjisinden küçük olur. Kullanılan maddenin özellik ve cinsine göre, aküden ters yönde akım geçirilerek akü’ye elektrik enerjisi verile­cek olursa akü’de bulunan maddeler ters yönde bir kimyasal değişime uğrayarak önce konan maddeye dönüşür.

Akü’ye elektrik enerjisi vermeye akü­yü şarj etmek (doldurma), akü’den elek­trik enerjisi alma işine de akü’yü deşarj etmek (boşaltmak) denir.

Akümülatörler üç ana kısımdan mey­dana gelir.

1. Akümülatör kutusu: Kurşun plakala­rı, seperatörler ve sülfürik asit eriyiği bu­lundurur. Kutu bakalitten yapılır ve içi akü gerilimine göre birkaç bölümden oluşur. Kutunun altında elemanların oturmasını sağlamak ve çalışma anında kısa devre çıkmasını engelleyen, dökülen aktif mad­deleri, tabanda toplayan ızgaralar bulu­nur.

2. Eleman: Artı plaka (anot = pozitif ku­tup), eksi plaka (katot = negatif kutup) ve seperatörler bir elemanı oluşturur. Bir elemanda en az bir anot, 2 katot olmak üzere 3 plaka bulunur. Bunun vereceği gerilim 2 volttur. Artı plakaya kurşundi- oksit (Pb0₂) macunu, eksi plakaya kur­şun (Pb) macunu sıvanır. Aralarına seperatör denilen yalıtkan madde konur.

3. Elektrolitler: Kullanılacak olan elekt­rolit, saf su ve sülfürik asit karışımıdır. Saf sülfürik asitin, damıtık su üzerine azar azar ve karıştıra karıştıra dökülmesiyle ha­zırlanır.

Akümülatörlerin çok geniş alanlarda kullanım sahası vardır. Bunlar; taşıt araç­larının kumanda ve aydınlatma devrele­rini beslemede, benzin ve dizel motorla­rının ilk hareketini sağlamada yedek ay­dınlatma sağlamada, taşınabilir cihazlara elektrik enerjisi sağlamada vb. gibi.

Akümülatörlerin sığası ampersaat cin­sinden belirtilir. Tam şarj edilmiş bir akü, kullanılmadığı zaman 100 günde boşalır.

1839’da İngiliz hukukçu VV.Grove’un tasarlayıp, 1859’da Fransız Fizikçi Gaston Plante’in geliştirdiği akü’lerin elektro­litin ve elektrodların türüne göre birbirinden farklı bir çok çeşidi vardır. Bunlar; asitli ve alkali akümülatörler olmak üzere iki büyük sınıfa ayrılır. Alt sınıf olarak kurşun­lu akü’ler, nikel-demirli akü’ler, gümüş- çinkolu akü’ler, nikel-kadmiyumlu akülerdir. Bunlardan en yaygın kullanılanı kurşunlu akümülatörlerdir.

Kurşunlu akümülatörler: Taşıtlarda kul­lanılan akü’lerdir. Asitli akü’ler sınıfına gi­rer. Etkin maddeler olarak anotu Pb0_2ı katodu ise süngerleştirilmiş Pb’dir. Elekt­rolit olarak., yoğunluğu 1,2-1,3 olan sey- reltik sülfürik asit (H₂S0₄) kullanılır. Bu tipin doldurulması: Levhalar bir doğru akım üreticinin kutuplarına bağlanır. Bu­rada pozitif elektrod yükseltgenmeye, ne­gatif eiektrod ise indirgenmeye uğraya­rak elektrodlar kutuplanır. Boşaltmak içinse levhalar üreteçten ayrılıp, bir alıcı devreye bağlanır. Burada boşalma geri­limi yaklaşık 2 volttur.

Ayrıca bütün bu akülerden ayrı çeşitli şekillerle elde edilen hidrolik, ısı, buhar, sıcak su akü’leri vardır. Akümülatörlerin özellikleri hakkında bilgi verdik.