Sıfat Çeşitleri ve Örnekleri

Sıfat türleri nelerdir? Değerli öğrenciler sizler için sıfat çeşitlerine örnekler hazırladık. Sıfat, isimleri belirten ve niteleyen kavramlar olarak önad adıyla da bilinmektedir. İsimlerden önce gelerek isimleri niteleyen ve belirten kavramlara sıfat (önad) denir. Niteleme sıfatları varlıkların durumunu, biçimini, rengini bildiren kavramlardır. Peki sıfat çeşitleri nelerdir? Aşağıda sıfat nedir kısaca değinerek sıfat çeşitleri ile ilgili örnekler cümleler sunduk.

SIFAT (ÖNAD)

• Bir cümlede kendisinden sonra gelen adı niteleyen ya da belirten sözcüklere “sıfat” diyoruz.
• Tanımdan yola çıkarak sıfatları görevleri bakımından iki öbekte toplayabiliriz.

• Bir sözcüğün sıfat olabilmesi için:

•     Bir adı ya da adılı nitelemesi veya belirtmesi gerekir,

•     Ad durum eki ve iyelik eklerini almaması gerekir,
( Bu ekleri alması durumunda sıfat olmaz adlaşır.)

•     Tekil halde bulunmalıdır, ( Çoğul olursa adlaşır.)

•      Bir adla birlikte bir sıfat tamlaması kurması gerekir.

•     Niteleme sıfatları adın iç özelliklerini, belirtme sıfatları ise adın dış özelliklerini dile getiren sözcüklerdir.

 Sıfatlar görevleri bakımından iki öbekte toplanabilir:

 A- Niteleme sıfatları

B- Belirtme sıfatları

ÖRNEK:

• Şu soğuk havada sıcak bir içecek olsaydı.

B.S  N.S.                 N.S.  B.S.

NİTELEME SIFATLARI

• Varlıkların renklerini, durumlarını ve biçimlerini anlatan sözcüklerdir.

• Renk Yönünden

ÖRNEK:

• Mavi gömleğim leke olmuş.

Sıfat

• Kavanozda sarımtırak bir sıvı vardı.

Sıfat

• Kırmızı araba,

Sıfat

• Mavi akım,

Sıfat

• Kırmızı bayrak,

Sıfat

• Siyah ayakkabı

Sıfat

• Biçim Yönünden

ÖRNEK:

• • Kareli gömlek,

Sıfat

• • Dağınık oda,

Sıfat

• • Dar paça,

Sıfat

• • Uzun sırık,

Sıfat

• • Geniş cadde,

Sıfat

• • Tıknaz adam,

Sıfat

• Durum Yönünden

ÖRNEK:

• Tertemiz caddeler,

Sıfat

• Sıcacık odalar,

Sıfat

• Karlı dağlar,

Sıfat

• Akıllı gençler,

Sıfat

• Kolay soru,

Sıfat

• Zorlu mücadele,

Sıfat

• Yaşlı kadın,

Sıfat

• Düşünceli ihtiyar,

Sıfat

Not: Niteleme sıfatlarını bulabilmek için ada “Nasıl ” sorusu sorulur. Cevap alınabiliyorsa niteleme sıfatıdır. Burada şuna dikkat edilmelidir: Soru doğru yere sorulmalıdır. Eğer “Nasıl” sorusu eyleme sorulursa sıfat değil zarf bulunmuş olur.

ÖRNEK:

• Onunla hep büyük işler peşinde koşardık.

Sıfat

• Korkmayın çocuklar, her zaman büyük düşünün.

Zarf

Not: Varlıkların renklerini durumlarını, biçimlerini bildiren sıfatlar dışında, küçültme, san ve pekiştirme sıfatlanda niteleme sıfatı sayılırlar

• Pekiştirme sıfatları

ÖRNEK:

• Dosdoğru çizgi çizmelisin.

Sıfat

• Çırılçıplak tepeler

Sıfat

• Güzel mi güzel yemekler

Sıfat

• Tatlıların tatlısı bir bebeği olmuş.

Sıfat

• Koskocaman kayalar

Sıfat

• San Sıfatları

ÖRNEK:

• Doktor Ahmet Uslu,

Sıfat

• Bay Ahmet,

Sıfat

• Bayan Senem,

Sıfat

• Mimar Osman,

Sıfat

• Hasan Ağa,

Unvan grubu

• Hakan Bey,

Unvan grubu

• Cevat Binbaşı,

Unvan grubu

• Albay Kutlu Bey,

Sıfat           Unvan grubu

• Hemşire Ayla Hanım,

Sıfat
Not: San sıfatları addan sonra gelirse bu öbek san öbeği ya da unvan grubu; addan önce gelirse sıfat tamlaması olur.

• Küçültme Sıfatları

Not: (-ce, – cek, – cik, -imsi, -mtırak) ekleriyle yapılabilir.
ÖRNEK:

• Sarımsı etek,

Sıfat

• Uzunca palto,

Sıfat

• Sıcakça karşılama,

Sıfat

• Büyücek oda,

Sıfat

• Sıcacık çorba,

Sıfat

• Azıcık ekmek,

Sıfat

BELİRTME SIFATLARI

• Adları işaret, sayı, soru yönleriyle ya da belli belirsiz belirten sıfatlara belirtme sıfat denir.

• Tanımdan da anlaşılacağı gibi belirtme özelliğine

göre dört çeşit belirtme sıfatı vardır:

1-    İşaret sıfatları
2-    Sayı sıfatları
3-    Soru sıfatları
4-    Belgisiz sıfatlar

Belirtme sıfatlarını ayrıntısıyla inceleyelim:

1 –    İŞARET (GÖSTERME ) SIFATLARI:

• Adları işaret ederek (göstererek ) belirten sıfatlardır.

ÖRNEK:

• Bu konuda benim diyecek sözüm yok.

İşaret sıfatı

• Şu adamın sorusu varmış.

İşaret sıfatı

• O ayakkabı,

İşaret sıfatı

• Diğer seçenekler,

İşaret sıfatı

• Beriki sokak,

İşaret sıfatı

Not: ( diğer, öteki, beriki, sağdaki, soldaki, aşağıdaki, yukarıdaki, içerideki, dışarıdaki…)
Not: Bunların zarf olabileceği unutulmamalıdır.

• ” İşte ” sözcüğü gösterme sıfatı olarak da görev

yapar. Yer bildirirse işaret sıfatı, zaman bildirirse işaret zarfı olur.

ÖRNEK:
İşte hendek işte deve ya atlarsın ya düşersin.
İşaret sıfatı

• İşte geldik, gidiyoruz.

       İşaret zarfı

2-    SAYI SIFATLARI:

• Varlıkları sayıları yönüyle belirten sıfatlardır.
• Sayı sıfatları tek başlarına kullanılırsa sayı adıdır.

a)   Asıl sayı sıfatları:

ÖRNEK:

• 25 bin lira borcu varmış.

S. Sıfatı

• Geziye yirmi beş öğrenci katılacak.

S. Sıfatı

b) Sıra sayı sıfatları:

ÖRNEK:

• Testteki kırk beşinci soruyu yapamamış.

S. Sıfatı

• Memleketten ayrılışının on üçüncü

S. Sıfatı
gününde evden sevinçli bir telefon alır.

c) Üleştirme sayı sıfatları:

ÖRNEK:

• Her konuyla ilgili en az üç yüzer tane soru çözmelisiniz.

S. Sıfatı

• Beşer sayfalık üç ödev hazırlamalısın.

S. Sıfatı

ç) Kesir sayı sıfatları:

ÖRNEK:

• Yarım ekmek istiyorum.

S. Sıfatı

• Çeyrek altın.

S. Sıfatı

• Bankalar % 10 faiz veriyor.

S. Sıfatı

• İki kardeşe mirasından dörtte bir pay ayırmıştı.

S. Sıfatı
d)   Topluluk sayı sıfatları:

ÖRNEK:

• Yıllar sonra ikiz çocukları olmuştu.

S. Sıfatı

• Onluk paketlerden almalısınız.

S. Sıfatı

• Trilyonluk devlet yatırımları yok oldu.

S. Sıfatı

• Belirsiz sayı sıfatları:
• Bazı sıfatlar belirsiz sayı bildirirler; bunları belgisiz sıfat saymak daha doğru olacaktır.

 

ÖRNEK:

• Yüzlerce insan toplanmıştı o meydanda.

S. Sıfatı

• Birkaç kuruş veriver gitsin.

S. Sıfatı

Not: Bunlara belgisiz sıfat da denir.

3-   SORU SIFATLARI:

• Adların karşıladığı varlıkların yerlerini, sayılarını,

durumlarını, niteliklerini soru yoluyla belirten sıfatlardır.

ÖRNEK:

• Kaçar lira? (Üleştirme sayı sıfatı)

Soru Sıfatı

• Hangi adam? (İşaret sıfatı)

Soru Sıfatı

• Kaçız çocukları olmuş? ( Topluluk sayı s.)

Soru Sıfatı

• Kaçlık paket?

Soru Sıfatı

• Kaçıncı sınıf?

Soru Sıfatı

• Neredeki ev?

Soru Sıfatı

• Ne türlü işler?

Soru Sıfatı

• Ne kadar kağıt?

Soru Sıfatı

• Nasıl çanta?

Soru Sıfatı

Not: Soru sıfatları ile ilgili olarak sorunun karşılığı olan sözcüğe dikkat edilmelidir. Sorunun karşılığı ad ya da zamir ise soru sözcüğü soru zamiri, sorunun yanıtı zarf ise soru zarfıdır.

ÖRNEK:

• Nasıl araba aldın? (Soru sıfatı)

Soru Sıfatı

• Kırmızı, spor araba ( Sıfat)

Soru Sıfatı

• Nasıl karar verdin? (Soru zarfı)

Soru Sıfatı

• Zor karar verdim. ( Zarf)

Soru Sıfatı

• Hangi mahallede oturuyorsunuz?

Soru Sıfatı

• Bahçelievler Mah. ( Ad)

Soru Sıfatı

4-   BELGİSİZ SIFATLAR:
Varlıkları belli belirsiz belirten sıfatlardır.

ÖRNEK:

• Bazı insanlar,

B. Sıfat

• Bir gün karşılaşırız elbette,

B. Sıfat

• Her güzele gönül! Verme,

B. Sıfat

• Herhangi bir koltuğa oturabilirsiniz.

B. Sıfat

• Epeyce yol gitmiştik

B. Sıfat

• Başka arzunuz var mıydı?

B. Sıfat

• Çok muhabbet tez ayrılık getirir.

B. Sıfat

• Önümüzde günlerde bütün konuları kapsayan bir sınav yapılacak.

B. Sıfat                          B. Sıfat

• Kimi işlerde kendini denemişti.

B. Sıfat

• Bizim evde birkaç arkadaş bir araya gelmiştik.

B. Sıfat

• Birtakım karanlık işlerle uğraşıyordu.

B. Sıfat

SIFATLARIN ADLAŞMASI

• Sıfat tamlamalarında tamlanana durumundaki ad düşerse veya sıfat adın aldığı ekler alırsa sıfat olma özelliğini yitirir. Buna sıfatın adlaşması (adlaşmış sıfat) denir.

ÖRNEK:

• Onun gözü hep yüksek yerlerdeydi.

Sıfat      ad

• Onun gözü hep yükseklerdeydi.

Adlaşmış sıfat

• Kırığını alçıya almışlar.

Adlaşmış sıfat

• Becerikli olmasa bu kadar yükselemezdi.

Adlaşmış sıfat
(Becerikli insan)

•     Adlaşmış bir sıfattan sonra bir başka ad gelirse karışıklığı önlemek için araya virgül konmalıdır. ÖRNEK:

• Genç hemşireyi kolundan tuttu.

Sıfat

• Genç, hemşireyi kolundan tuttu.

Adlaşmış sıfat

SIFATLARDA KARŞILAŞTIRMA, SIFATLARIN DERECELENDİRİLMESİ,

• Sıfatlarda karşılaştırma, sıfatların derecelendiril- mesi sıfatlardan önce getirilen zarflar (belirteçler) ile yapılır.

ÖRNEK:

• Bizim sınıfta onun kadar çalışkan öğrenci yoktur.

Eşitlik

• Saray gibi kocaman bir ev yaptırmış.

Eşitlik-benzerlik

• Bu köyde ondan daha akıllı bir adam var mı?

üstünlük

• Sokağımızın en  yaramaz çocuğuydu.

En üstünlük

• Pek becerikli kız değildir.

Aşırılık

• Çok oturaklı bir genç oldu.

Aşırılık

SIFAT TAMLAMASI

• Tamlayanı sıfat tamlananı ad olan sıfat tamlamalarına sıfat tamlaması adı verilir.

ÖRNEK:

• Kurnaz adam,

T.yan    T.nan

• Kalabalık sokaklar,

T.yan          T.nan

• Öncü kuvvet,

T.yan    T.nan

• Okumuş kadın

T.yan    T.nan

• Sıfat tamlamasında birden çok sıfat olabilir.

 

ÖRNEK:

• Ak saçlı, yoksul nine

T.yan        T.nan

• Bir sıfat birden çok adın sıfatı olabilir.

 

ÖRNEK:

• Küçük oğlan biraz müsriftir; pahalı  giysiler,

T.yan
eşyalar, yiyecek ve içecekler almayı sever.
T.nan

¦   Sıfat eylemsiyle kurulan bir yan cümlecik olabilir.

ÖRNEK:
Yan apartmanın damından düşen kiremitler. 
Sıfat öbeği                                     ad
I…………………………………………………………………I
Sıfat tamlaması

 

YAPISINA GÖRE SIFATLAR

• Yapısına göre sıfatları üç grupta toplayabiliriz:

1-     Basit sıfatlar: Herhangi bir yapım eki almamış, kök durumundaki sıfatlardır.

ÖRNEK:

• Üç kafadar burada buluşmuşlar.

Sıfat

• Eski günleri yad ederken, komşunun

Sıfat
çocuğu kötü haberi yetiştirmiş onlara
Sıfat

2-     Türemiş sıfatlar: Herhangi bir yapım eki alarak ad ya da eylem kökünden türemiş olan sıfatlardır.

ÖRNEK:

• Ufaklık, sıkılgan bir çocuğa benziyor.

Sıfat

• Göçükteki madenci,

Sıfat

• Kırık kalpler,

Sıfat

• Hırıltılı ses,

Sıfat

• Bölücü örgüt lideri

Sıfat

3-    Bileşik sıfatlar: En az iki sözcükten oluşan sıfatlardır. Birleşik sıfatlar şu yollarla oluşabilir.

a)  Anlamca kaynaşmış bileşik sıfatlar: Bitişik yazılırlar, anlamca kaynaşarak tek bir kavramı karşılarlar.

ÖRNEK:

• Hoşgörülü adam,

Sıfat

• Canciğer dost,

Sıfat

• Albenili elbise,

Sıfat

• İrikıyım çocuk.

Sıfat

• Biraz tuz.

Sıfat

• Birtakım ilişkiler

Sıfat

• Birçok soru.

Sıfat

• Birkaç okul.

Sıfat

b)  Kurallı bileşik sıfatlar (Öbekleşmiş sıfatlar):

• Öbekleşmiş sıfatlar şu yollarla yapılabilir:

 1.    Sıfat tamlamasında tamlanan ada -lı yapım eki getirilir.

ÖRNEK:

• Boş odalı otel, iki kapılı buzdolabı,

Sıfat

• Çürük dişli adam, yeşil boyalı ev

Sıfat

2.    Takısız ad tamlamasında tamlanana -lı yapım eki getirilir.
ÖRNEK:

• Taş duvarlı ev,

Sıfat

• Altın bilezikli kadın,

Sıfat

• Elma yanaklı yârim,

Sıfat

3.    Bir sıfat tamlamasında sıfatla ad yer değiştirir, ada iyelik eki getirilir.

ÖRNEK:

• Odası boş otel,

Sıfat

• Bakışları sert öğretmen

Sıfat

4.    Sayı sıfatlarıyla kurulmuş bir sıfat tamlamasına -lik veya -siz eki getirilir.

ÖRNEK:

• Üç günlük dünyada,

Sıfat

• Beş kuruşluk iş,

Sıfat

• Altı aylık ömrü kalmış zavallının.

Sıfat

• Üç paralık adam,

Sıfat

• Beş parasız adam kim ne yapsın onu.

Sıfat

5.    -den durum eki almış bir addan sonra bir ad-eylem getirilerek yapılabilir.

ÖRNEK:

• Sonradan görme insanlar,

Sıfat

6.    Bir ilgeç öbeği bir adın sıfatı olabilir.

ÖRNEK:

• Kaya gibi adam buna ne olur ki.

Sıfat

• Parmak kadar çocuk

Sıfat

• Tırnak kadar değeri

Sıfat

7.     Belirtili veya belirtisiz ad tamlaması sonuna herhangi bir ek almadan bir adın sıfatı olabilir.

ÖRNEK:

• Hala kızı Zehra,

Sıfat

• Japon malı araba,

Sıfat

• Dayımın oğlu Hasan,

Sıfat

• El yazması kitap,

Sıfat

• İstanbul şairi Yahya Kemal

Sıfat

8.     İkilemeler bir adın sıfatı olabilirler.

ÖRNEK:

• Saçma sapan sözler.

Sıfat

• Abuk sabuk cevaplar

Sıfat

• Açık seçik anlatım

Sıfat

Sıfat Türleri ve Örnek Cümleler Hakkında Yorumlarınızı Aşağıdan Hemen Yazabilirsiniz.