Bu yazımızda sizlere karantina nedir, karantina ne demek ve karantina tarihi hakkında bilgi vereceğiz.
Karantina, bulaşıcı hastalıkla karşılaşmış olabilecek insan ya da başka canlıların, hastalık etkenini taşımadıkları kesinleşene değin belli bir yerde alıkonulmasıdır. Genellikle karantina ve tecrit, hastalık denetimi konusunda birbiri yerine kullanılan terimlerdir.
Karantinanın Tarihi ve İlk Uygulamalar: Bazı hastalıkların bulaşıcı olduğu anlaşıldıktan sonra hasta bireyleri ya da toplulukları tecrit etmeye yönelik çok katı önlemler alınmaya başladı. Cüzam hastalığının ciddi sakatlıklara neden olması, Eski Ahit’te Levililer Kitabı, 13. bapta da belirtilen denetim yöntemlerinin uygulanmasına neden oldu; buna göre hastalar tecrit ediliyor, giysileri temizleniyor ya da yakılıyordu. Hızla yayılma özelliği gösteren veba gibi akut ve öldürücü hastalıklar, sağlıklı toplumların, hastalık bulunan yörelerden gelen insan ve malların girişini önlemeye yönelik girişimlerde bulunmasına neden oldu. Örneğin İS 7. yüzyılda, veba salgını görülen Provence ile Cahors piskoposluk bölgesi arasında denetimi silahlı muhafızlar sağlıyordu.
14. yüzyılda, deniz ticaretinin gelişmesi ve Doğu Akdeniz’den dönen gemilerin veba taşıdığının anlaşılması, Venedik’te karantina önlemlerinin alınmasına neden oldu. Gemiler, mürettebat ve yüklerle taşınan enfeksiyonun ortaya çıkarılarak tamamen yok edilmesi amacıyla önceleri 30 gün,’ daha sonra 40 gün kadar tecrit ediliyordu. Bu sürenin seçiminin, Hz. İsa ve Hz. Musa’nın çölde inzivaya çekildikleri süre temel alınarak saptandığı da öne sürülür. 1423’te, Venedik’te, kente yakın bir adada ilk karantina istasyonu (lazarettö) kuruldu. Venedik’te uygulanan sistem öbür Avrupa kentleri için bir model oldu ve yüzyıllar boyunca gelişecek olan karantina denetiminin temelini oluşturdu.
16. yüzyılda karantina uygulaması, sağlık raporlarının devreye girmesiyle geliştirildi. Bu raporlar, geminin ayrıldığı son limanda bulaşıcı hastalık olmadığını bildiriyor ve varacağı ülkenin konsolosundan alman vizenin yer aldığı temiz kâğıdını da içeriyordu. Gemi böylece, karantinaya gerek kalmaksızın limana giriyordu. Karantina sonraları veba dışındaki hastalıklar, özellikle Amerika ile ticaretin gelişmesiyle ortaya çıkan sarıhumma ve Mekke’ye giden hacıların yaydığı kolera için de uygulanmaya başladı.
19. yüzyılın ortalarında karantina, yararlı olmaktan çok, sorun yaratan bir uygulama haline geldi. Karantina süreleri keyfi olarak saptanıyor, ülkeden ülkeye değişiyor ve bürokratik uygulamalarda haksızlıklar oluyordu. Mektupların dezenfeksiyonu ve evrakın aranması politik casusluğa ortam hazırlıyor, rüşvet fırsatları ortaya çıkıyordu. Cezaevlerinde yaptığı reformlarla tanınan John Howard, 1786’da gemiyle izmir’den Venedik’e hasta olduğunu belgeleyen bir kâğıtla giderken lazaretlo’lar üzerine edindiği izlenimlerini An Account of the Principal Lazarettos in Europe’ta (1789; Avrupa’ daki Başlıca Lazarettolar Üzerine) topladı.
Uluslararası işbirliği. Karantina uygulamalarının neden olduğu genel hoşnutsuzluk, 1851’de Paris’te ilk uluslararası sağlık konferansının toplanmasına yol açtı. Tartışmalar iki ayrı düzeyde yürütülüyordu. Ticari açıdan, karantinadan çıkar sağlayan ülkelerle, bu uygulamanın kaldırılmasını isteyen başlıca denizci ülkeler arasında çelişki vardı. Tıp yönünden kolera, veba gibi hastalıkların insandan insana bulaştığına inananlarla hastalıklara mikroplu havanın neden olduğunu ve çarenin karantina değil mikroptan arındırma olduğunu ileri sürenler çatışıyordu. Bu görüş ayrılıklarına karşın karantina uygulamalarının standartlaştırılması konusunda önemli ilkeler saptandıysa da, anlaşma ve düzenlemelere tam olarak uyulmadı.
Sonraki 50 yıl boyunca bulaşıcı hastalıkların daha iyi anlaşılmasıyla sağlık konferanslarında elde edilen başarılar arttı. Görece esnek denetim kuralları ve karantina uygulamasında bazı kısıtlamaların ortadan kaldırılması konusunda anlaşmaya vanldıysa da gerçekten etkili ilk önlemler ancak 1903’te Paris’te toplanan 11. konferansta belirlendi. 1909’da, Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) öncüsü olan Uluslararası Toplum Sağlığı Dairesi kuruldu.
Günümüzde karantina uygulamaları: Bugün bulaşıcı hastalıkların denetiminde uygulanan tecrit, geçmiştekine göre daha esnektir. Çiçek ve tifo gibi insandan insana doğrudan bulaşan ve tehlikeli sonuçlar doğurabilen hastalıklarda, kesin tecrit uygulanması gerekir. Buna karşılık, tecrit çeşitli nedenlerden ötürü yetersiz kalabilir. Örneğin, sarıhumma ve sıtma gibi ara taşıyıcıyla bulaşan bazı hastalıklarda etkisizdir. Vebanın insandan insana geçmesini önlemede tecrit önemlidir; ancak asıl etken sıçandaki pireler olduğu için enfeksiyonun yayılmasını etkilemez. Malta humması gibi hastalıklı çiftlik hayvanları ve hayvansal ürünlerle bulaşan hastalıklarda insanları tecrit etmek doğru değildir. Bu uygulama bazı hastalıklarda bireyleri korusa da genellikle bulaşmanın önlenmesinde pek az etkilidir. Örneğin kızamıkta bulaşma tehlikesi hastalığa özgü belirtilerin ortaya çıkmasından ve döküntüden birkaç gün önce başlar. Çocuk felcinde ise hastalığı geçirmeden etkeni barındıran birçok taşıyıcı vardır. Taşıyıcıları belirlemekteki zorluk nedeniyle tecrit yöntemi, gerekli olduğu durumlarda bile pratik olmayabilir. Günümüzde bulaşıcı hastalıklar üzerine oldukça fazla bilgi olması karantina uygulamasının değiştirilmesine yol açmıştır. Karantina, en dolaysız biçimiyle, kuduz denetiminde olduğu gibi hayvanlara uygulanmaktadır. İnsan hastalıklarının denetiminde hastanın karşılaştığı sağlıklı bireyler gözetim altında tutulur. Hastalığın gidişi günlük doktor raporlarıyla saptanır, ancak kısıtlamalara gidilmez. Bazı durumlarda, farklı karantina uygulamaları önerilir. Örneğin tifo mikrobuyla karşılaşan erişkinlerin dışkı ve idrarlarında bakteri bulunup bulunmadığı hastalıktan kurtuldukları kanıtlanıncaya değin incelenmeli ve bu süre boyunca besinlere el sürmeleri engellenmelidir. Önceleri kızamıklı bireylerle karşılaşan çocukların evde tutulup okula gönderilmemesi önerilirken, günümüzde kızamık aşısının yaygın olarak kullanılması bu uygulamanın kalkmasını sağlamıştır. Bitkilere ve bitki ürünlerine karantina uygulanması uluslararası anlaşmalarla belirlenen kurallara göre yapılmaktadır. Karantina nedir konusunda bilgi verdik.
Hemen Yorum Yaz