Karailik Nedir

Karailik Nedir, Karailik Hakkında Bilgi

Karailik (İbranice kara: “okumak”), Tev­rat’ı öğreti ve ibadetin tek gerçek kaynağı sayan Yahudi akımı. Tanrı’mn indirdiği kitap yerine insan elinden çıkmış Talmud’un kullanılmasını reddederek haham metinleri­ne dayalı Yahudiliğe doğrudan karşı çık­mıştır.

8. yüzyılda İran’da ortaya çıkan akım üye sayısının azlığına karşın önce Mısır ve Suriye’ye, ardından da ispanya ve Konstantinopolis (İstanbul) üzerinden Avrupa’ya yayıldı. Talmud’dan bağımsız bir yaşam biçimi öneren İranlı Yahudi önder Anan ben David dolayısıyla başlangıçta Ananilik adıyla anıldı. Ama 9. ve 10. yüzyıllarda, herkesin Tevrat’ı kendi adına okuması gere­ğini vurgulamak amacıyla Karailer adını benimsedi.

Karailere göre Tevrat kendi içinde yete­rince açıklayıcıydı; dolayısıyla kutsal metin­lerin kişisel yorumuna izin verilmeliydi. Ama akımın yandaşlan çok geçmeden, kutsal metinlerdeki ilkelerin günlük yaşama uygulanabilmesi için kendi sözlü gelenekle­rini yaratmak zorunda kaldılar. Ayrıca çok katı çileci kurallar benimsediler; örneğin yalnızca Sebt günü değil, cuma günleri de ısınmak ya da aydınlanmak için ateş yakma­yı günah sayıyorlardı. Hanukka bayramı­nı kaldıran Karailer yiyecek kurallan ile ibadet temizliği, oruç, giyim ve evlilikle (mezhep dışından evlenmek yasaktı) ilgili hükümlere büyük bir katılıkla uyuyorlardı. Uzlaşmaz bir tektanrıcı anlayışla, muska türü dinsel simgeleri ve mezuza gibi Yahudiliğin geleneksel ibadet eşyalarının kullanılmasını reddettiler.

Karailer arasında farklı hiziplerin varlığı ve akımın Tevrat’a ilişkin tutumunu savu­nacak yetenekli bilginlerin yokluğu uzun süre karışıklıklara yol açtı. Karailiğin en etkili karşıtlarından Saadie ben Yasef (Said bin Yusuf el-Feyyumi) 10. yüzyılda bu akımın üyelerini Yahudi cemaatlerinden çı­karmaya çalıştı. Ama Yasef ile öteki bilgin­ler, Karailiğin dolaylı zorlamasıyla Yahudi felsefesini geliştirmek, hahamların sözlü ge­lenekten (ve özellikle Talmud’dan) yarar­lanmasını savunabilmek için de Tevrat yo­rumlarını yetkinleştirmek zorunda kaldılar.

Bu karşıtlık her iki tarafın da İbranice ve Aramcada zengin bir polemik yazını geliştir­mesine yol açtı. Bu metinlerin en geniş derlemesi Rusya’da, Petersburg’daki Halk Kütüphanesi’nde bulunmaktadır. Bugün sayıları 10 bin dolayında olan Karailer İsrail’de Tel-Aviv-Yafa’nın dışında Ramle ve çevresinde yaşamaktadır. Polon­ya ile eski Sovyet cumhuriyetlerinde küçük Karai cemaatleri olduğu sanılmaktadır. Pek az manzum metin okunan, buna karşılık kutsal metinlerden çok sayıda okuma parça­sına yer verilen Karai ayinleri öteki Yahudi cemaatlerinin ayinlerine göre çok daha sa­dedir.