İlaç Kullanırken Nelere Dikkat Edilmelidir? Madde Madde

İlaç Kullanırken Nelere Dikkat Edilmelidir? Maddeler Halinde Kısaca

DSÖ, ilaca erişilebilirliği bir insanlık hakkı olarak görmektedir. Bu aynı zamanda tüm sağlık politikalarının bir parçasıdır. Tüm dünyada yanlış, gereksiz, etkisiz ve yüksek maliyetli ilaç kullanımı
çeşitli boyutlarda sorunlara neden olmaktadır. Bu sorunlar arasında hastalık ve ölüm oranlarında artış, ilaçların yan etki riskinin artması, kaynakların yanlış tüketilmesi ve temel ilaçlara bile ulaşılabilirliğin azalması sayılabilir. Ayrıca acil ve temel ilaçlara karşı gelişebilecek dirence dayalı tedavinin ekonomik ve sosyal maliyetinin artması da bu sorunlar arasındadır. Bu sebeple dünyada çeşitli çözüm yolları üretilmeye ve geliştirilmeye çalışılmıştır. Bu bağlamda “Akılcı İlaç Kullanımı (AİK)” çalışmaları başlatılmıştır.

İlaç Kullanırken Nelere Dikkat Etmeliyiz?

Akılcı ilaç kullanımı, öncelikli olarak halkın sağlığını ve toplumun çıkarını gözetir. Akılcı ilaç kullanımının sağlanabilmesi için aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir:

• Öncelikle hekim tarafından doğru teşhisin konulması gerekmektedir. Buna paralel olarak hekim tarafından ilaçlı veya ilaçsız, etkili ve güvenilir tedavi tanımlanmalıdır. İlaçla tedavi uygulanacaksa uygun hekim tarafından ilaçlar seçilmeli, her bir ilaç için uygun doz ve uygulama süresi belirlenmeli ve hastaya uygun reçete yazılmalıdır.

• Hastanın alerjik durumları sorgulanmalı, kullanmakta olduğu veya en son kullandığı ilaçlar hasta ve hasta yakını tarafından sağlık personeline bildirilmelidir.

• İlaçların nasıl, hangi dozda, hangi sıklıkta (günde 2 defa, 12 saat arayla), ne kadar süre (kaç gün) kullanılacağı ve hangi koşullarda saklanacağı hastaya tam olarak anlatılmalı ve ilaçlar hasta/hasta yakını tarafından eksiksiz olarak uygulanmalıdır.

• İlaçlar kullanma talimatında belirtilen şekilde saklanmalıdır. Uygun olmayan saklama koşullarında ilaçların kimyasal yapılarında bozulma olabileceği yani etkisini kaybedebileceği hatta istenmeyen etkilerin ortaya çıkabileceği, zehirlenmelerin oluşabileceği unutulmamalıdır.

• Buzdolabında saklanması gereken ilaçlar kesinlikle buzlukta saklanmamalı ve dondurulmamalıdır.

• Hamilelik ve emzirme döneminde, çocuklarda, yaşlılarda, böbrek ve karaciğer yetmezliği olan hastalarda, kronik hastalığı olanlarda, ilaç alerjisi öyküsü olanlarda ilaç kullanımı konusunda daha dikkatli olunmalıdır.

• İlaç, doktorun veya eczacının önerisi dışında çiğnenerek, kırılarak, bölünerek veya suda çözülerek kullanılmamalıdır. Unutulmamalıdır ki her ilaç buna uygun olarak üretilmemiştir.

• İlaçlar çocukların göremeyeceği, ulaşamayacağı yerlerde, ışıktan ve nemden korunarak ambalajında saklanmalıdır.

• Tüm ilaçlar, özellikle antibiyotik türü ilaçlar doktor tavsiyesi olmadan kullanılmamalıdır. İlaç, doktor tarafından önerilen süre boyunca kullanılmalıdır. İlaç kullanımı yarıda kesilmemeli, doktora danışmadan doz değişikliğine gidilmemelidir. Antibiyotikler viral hastalıklarda etkili olmadığı için kullanılmamalıdır.

• Doz atlamamaya ve ilacı doktorun önerdiği şekilde almaya özen gösterilmelidir.

• Kesilmiş veya açılmış ambalajlar satın alınmamalı, son kullanma tarihi geçmiş olan ilaçlar kesinlikle kullanılmamalıdır.

• İlaç dışı gıda takviyesi, bitkisel ürün gibi tedaviye yönelik diğer ürünlerin bilinçsiz kullanımından kaçınılmalıdır.

Bitkisel ilaçların, eczane dışı yerlerden alınan ürünlerin bilinçsiz olarak kullanımı insan vücudunda zararlara neden olabilir. Bu konuda dikkatli olunmalı ve bilinmeyen bir ürün kullanılmamalıdır.

Dünya Sağlık Örgütünün tahminlerine göre ilaçların %50’sinden fazlası uygun olmayan şekilde reçetelenmekte, temin edilmekte veya satılmaktadır. Hastaların yarısı da ilaçlarını doğru şekilde kullanamamaktadır.

Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de yanlış ve gereksiz ilaç kullanımı halk sağlığını etkileyen ciddi bir sorundur. Akılcı olmayan ilaç kullanımı; hastaların tedaviye uygunluğunun azalmasına, ilaç etkileşimlerine, bazı ilaçlara karşı direnç gelişmesine, hastalıkların tekrarlamasına ya da uzamasına, beklenmeyen etkilerin görülme sıklığının ve tedavi maliyetlerinin artmasına neden olmaktadır.