Gümrü Antlaşması Nedenleri ve Sonuçları

Gümrü Antlaşması Nedenleri ve Sonuçları, Gümrü Antlaşması Kiminle Ve Ne Zaman İmzalandı

Gümrü Antlaşması, Kurtuluş Savaşı’nda, TBMM Hükümeti ile Ermenistan arasında imzalanan ve Ermenistan’la Türkiye arasın­daki savaşı sona erdiren antlaşma (2 Aralık 1920). Ankara Hükümeti’nin imzaladığı ilk uluslararası antlaşmadır. 30 Ekim 1918 Mondros Mütarekesi’nden sonra Osmanlı Devleti Kafkasya Cephesi’n- deki birliklerini geri çekmek zorunda ka­lınca Ermenistan Doğu Anadolu’daki bazı bölgeleri işgal etmişti. İşgalcilere karşı bir süre milisler aracılığıyla mücadele eden Doğu Cephesi komutanı Kâzım Karabekir 26 Nisan 1920’de TBMM Hükümeti’ne başvurarak askeri bir harekât için izin yerilmesini istedi. Ama Ankara Hükümeti, İtilaf Devletleri’nin San Remo’daki toplan­tılarını öne sürerek, böyle bir harekâtın siyasal açıdan doğru olmayacağını belirtti. Ermenilere karşı mücadelenin Elviye-i Selâse’deki (Kars, Batum, Ardahan) direniş çetelerinin güçlendirilerek yürütülmesini is­tedi. Ankara, harekâtı ikinci kez de Sovyet hükümetiyle yeni ilişki kurulmakta olduğu­nu öne sürerek erteledi. Ama sonunda koşulların elverişli duruma geldiğini düşü­nerek Doğu Harekâtı’nın başlatılmasına karar verdi.

Harekete geçen birlikler 29 Eylül 1920’de Sarıkamış’ı, 30 Ekim’de de Kars’ı geri aldı. Karabekir komutasındaki kuvvetler Güm­rü (bugün Kumayri, Ermenistan) yönün­de ilerlerken buradaki Ermeni komuta­nının ateşkes istediği öğrenildi. Doğu Cep­hesi komutanlığı, hareketin ancak Gümrü’ nün de boşaltılması kaydıyla durdurulacağı­nı bildirdi. Ermeniler bu öneriyi önce kabul ettiler, ama ardından TBMM Hükümeti’nin ilettiği yeni önerideki silah ve cephane isteğini gerekçe göstererek direnişi sürdüre­ceklerini açıkladılar. Doğu Cephesi harekâ­tı 12 Kasım’da yeniden başladı. Türk birlik­leri 13 Kasım’da İğdır’a girdiler. Bu arada Ermenilerin Gümrü’yü boşalttıktan sonra çekildikleri Cesur da ele geçirildi. Ermeni­ler bunun üzerine yeniden barış istediler. Barış görüşmeleri 22 Kasım’da Gümrü’de başladı. Ermenistan Taşnak Hükümeti ile TBMM Hükümeti arasında 2 Aralık’ta imzalanan Gümrü Antlaşması’na göre Kars sancağının bütünü Türkiye topraklarına ka­tılıyor, aynca antlaşma öncesinde Ermenis­tan’ın elinde bulunan Kulp (Tuzluca) kazası Türklere veriliyordu. Ermenistan hüküme­ti, antlaşmanın 10. maddesiyle de Doğu Anadolu’da bir bölüm toprağın Ermenilere verilmesini öngören Sevres Antlaşması’nı yok sayacağını açıklıyordu. Antlaşmanın 18. maddesine göre, antlaş­ma hükümleri TBMM ve Ermenistan Taş­nak hükümetlerince onaylanacaktı. Ama antlaşmanın imzalanmasından bir gün sonra Ermenistan Kızıl Ordu’nun denetimine gir­diği ve b\ırada bir Sovyet hükümeti kurul­duğu için Gümrü Antlaşması onaylanama­dı. Bu antlaşma 16 Mart 1921’de Sovyetler Birliği’yle imzalanan Moskova Antlaşması ile 13 Ekim 1921’de Ermenistan, Azerbaycan ve Gürcistan Sovyet hükümetleriyle imzalanan Kars Antlaşması’nın temelini oluşturdu.Gümrü Antlaşması Nedenleri Ve Sonuçları Hakkında Bilgi Aktardık.