Görev uyuşmazlığı ne demek, Görev uyuşmazlığı nedir
Görev uyuşmazlığı, adli, idari ve askeri yargı mercilerinin görev alanlarına ilişkin olarak ortaya çıkan hukuksal uyuşmazlık. Görev uyuşmazlığı idarenin adliye karşısında bağımsızlığını öngören idari rejimin bir ürünüdür. İdari rejimin karşıtı olan adli idare rejiminde idari davalar da adli mercilerce görüldüğünden birbirinden ayn ve bağımsız yargı sistemleri ve bu sistemler arasında görev uyuşmazlıkları söz konusu olmaz. İdari rejimde ise idarenin taraf olduğu davaların adliyenin görev alanı dışında tutulması amaçlanır. Adliyenin bu gibi davalarda kendini görevli sayması durumunda, idarenin görev itirazında bulunması olanağı tanınır. Bu itirazın da dikkate alınmaması durumunda, görev uyuşmazlığı çıkarılarak bu uyuşmazlığın uyuşmazlık mahkemesince çözülmesini sağlama yoluna gidilir. Bundan başka hukuk devleti ilkesi gereğince hakkın yerine getirilmesi zorunluğu bulunduğundan, adli ve idari yargı mercilerinin bir uyuşmazlığı kendi görev alanları içinde görmeyerek davaya bakmaktan kaçınmaları durumunda da görevli yargı merciinin hangisi olduğunun belirlenmesi gerekir.
Fransa’da olduğu gibi Türkiye’de de idari rejim geçerli olduğundan, Uyuşmazlık Mahkemesi’nin kurulduğu 1945’ten bu yana adli ve idari yargı mercileri arasındaki görev uyuşmazlıkları bu yüksek mahkemece çözülmektedir. 1961 Anayasası aralarında görev uyuşmazlığı çıkabilecek yargı mercileri arasına askeri yargı mercilerini de katarak bu uyuşmazlıkların alanını genişletmiş, 1982 Anayasası da aynı düzenlemeyi benimsemiştir (m. 158). Böylece ilk kuruluşunda yalnızca “hukuk” alanındaki görev uyuşmalıklarını gidermekle görevli kılınmış olan Uyuşmazlık Mahkemesi’nin görevleri arasına “ceza” alanındaki görev uyuşmazlıkları da alınmıştır. Bir davanın görülmesinin başka bir yargı düzeninin görevi içine girdiği gerekçesine dayanılarak yapılan görev itirazının mahkemece reddi üzerine ilgili başsavcının görev konusunun incelenmesi için Uyuşmazlık Mahkemesi’ne başvurmasına “olumlu görev uyuşmazlığı” denir. Bu durumda görev konusunun Uyuşmazlık Mahkemesi’nde incelenebilmesi için dava mahkemesinin davanın esası hakkında henüz karar vermemiş olması gerekir. Esas hakkında karar verildikten sonra görev konusundaki itirazın karara bağlanması Yargıtay’ın yetkisine girer. Görev itirazı Yargıtay’ca da reddedilirse olumlu görev uyuşmazlığı çıkarma olanağı doğar. Bu durumda başsavcının görev uyuşmazlığı çıkarabilmesi için görevsizlik itirazını ileri süren kişi ya da makamın başvuruda bulunması gerekir. Bu başvuru dava mahkemesince başsavcılığa verilir. Başsavcı başvuruyu yerinde görürse uyuşmazlığın çözülmesi konusundaki istemini 10 gün içinde Uyuşmazlık Mahkemesi’ne sunar. Uyuşmazlık Mahkemesi bu istemi yasanın öngördüğü usuller içerisinde karara bağlayarak görevli yargı yerini belirler. Adli, askeri ve idari yargı yerlerinden en az ikisinin, tarafları, konusu ve nedeni aynı olan davada kendilerini görevsiz saymaları durumunda ise “olumsuz görev uyuşmazlığı” çıkarılabilir. Bunun için görevsizlik kararlarının öteki yargı yerinin görevli olduğu gerekçesiyle verilmiş ve kesinleşmiş olması gerekir. Bu durumda davacı hakkının yerine getirilmesini sağlamak için ikinci görevsizlik kararını veren mahkemeye başvurarak dosyanın Uyuşmazlık Mahkemesi’ne gönderilmesini ister. Mahkeme bu isteğe uymak zorundadır. Olumsuz görev uyuşmazlığını inceleyen Uyuşmazlık Mahkemesi, görevli olduğu kanısına vardığı yargı yerinin görevsizlik kararını kaldırarak davanın o yargı yerince görülmesine karar verir.
Görev uyuşmazlıkları, birbirinden bağımsız olan adli ve idari yargı sistemlerinin kendi içlerinde de ortaya çıkabilir. Ceza mahkemesi ile hukuk ya da ticaret mahkemeleri arasında görev yönünden olumlu ya da olumsuz bir görev uyuşmazlığı çıktığında, bu konudaki kararlar temyiz edileceğinden sonuçta uyuşmazlık Yargıtay Ceza Dairesi ya da Ceza Genel Kurulu ile Yargıtay Hukuk Dairesi ya da Hukuk Genel Kurulu arasında çıkacak demektir. Bu durumda Yargıtay Büyük Kurulu’nca içtihatların birleştirilmesi yoluyla uyuşmazlık çözülecektir. İdare ve vergi mahkemeleri idari yargının görev alanına giren bir davada görevsizlik nedeniyle davanın reddine karar verirlerse, dosyayı Danıştay’a ya da görevli idare ya da vergi mahkemesine gönderirler. Danıştay, davayı görevi içinde görmezse dosyanın görevli mahkemeye gönderilmesine karar verir. Dosya görevsizlik nedeniyle bir idare mahkemesinden bir vergi mahkemesine gönderilmiş ya da tersi olmuşsa, dosyanın gönderildiği mahkeme kendisini görevsiz gördüğünde, görev uyuşmazlığını bu mahkemelerin yargı çevresi içerisinde bulundukları bölge idare mahkemesi çözer. Söz konusu mahkemeler aynı bölge idare mahkemesinin yargı çevresi içinde değilse, görev uyuşmazlığı Danıştay’ca çözülür.
Hemen Yorum Yaz