Evliya ne demek evliya nasıl olunur

Evliya nedir, evliya ne demek, evliya nasıl olunur

Evliya, tekil veli (Arapçada “sahip”), İs­lam dininde Allah’ın dostluğuna ve sevgisi­ne sahip olan kullara verilen isimdir. Kuran’da bu sözcük hem Allah, hem de müminler için kullanılır. İlk mutasavvıflar bu iki anlamı birleştirerek veliyi, Allah’ı dost edinen ve onun tarafından dost edinilerek korunan kişi olarak tanımlamışlardır. Tasavvuf düşüncesinin gelişmesiyle birlik­te veli sözcüğüne yüklenen anlam da farklı­laşmıştır. Gene de bu ilk tanımlamalarda Kuran’a bağlı kalmaya özen gösterilmiştir. Buna göre Allah velileri bütün kötülükler­den korumakla kalmaz, bütün dualarını kabul eder, onlara öbür müminlerde bulun­mayan olağanüstü güç ve nitelikler de (keramet) bağışlar. Veli olabilmenin temel koşulu dinsel buyruklara kesin biçimde uymaktır. Bunun yanı sıra fazladan ibadet, sürekli zikir, açlık ve öz denetimle benliği eğitmek, arıtmak gerekir. Bu koşullan yeri­ne getiren mümin, eğer Allah dilerse, velilik makamına ulaşır. Tasavvuf ile felsefe arasındaki ilk ilişkileri başlatan Hakim Tirmizi’den (ö. 908) sonra velilik kavramı daha da büyük bir değişime uğramıştır. Tirmizi’ye göre Tann, âyetlerini ve peygamberliğin kanıtlarını kıyamete ka­dar ortaya koymaya devam edecektir ve bu iş için de velileri seçmiştir. Veliler, yalnız Allah âyetlerinin doğruluğunu kanıtlamakla kalmayacaktır; Allah’ın iradesi ve yasaları da gene bu kişiler aracılığı ile gerçekleşe­cektir. Başka bir deyişle veliler, Allah adına evrenin düzenini sağlayacak ve yönete­cektir.

Tirmizi’nin getirdiği anlayışı Muhyiddin Arabi (ö. 1240) sistemleştirmiştir. Muhyid­din Arabi’ye göre veliliğin temel koşulu bilgidir (marifet). Allah ile bağlantısını anlamasını ve o tek gerçeklikle asal birliğini kavramasını sağlayacak bilgiye sahip olan herkes velidir. Bunlar tanınmaktan kaçınır­lar, sıradan insanların ayıplamasına da, övgüsüne de önem vermezler; kalplerini yalnız Allah doldurur.

Tirmizi’nin getirdiği, Arabi’nin geliştirdiği ve mutasavvıfların büyük çoğunluğunun benimsediği bu yeni anlayış, dünyanın manevi yönetimini üstlenen bir evliya ağı­nı da içermektedir. Ricalu’l-gayb, ricalullah, merdan-ı huda, gayb erenleri, hükümet-i sufiye gibi çeşitli adlarla anılan bu yönetici veliler, aşağıdan yukarıya doğru şöyle sıralanırlar: Ahyar (hayırlılar), abdal ya da büddala, ebrar (iyiler), evtad (direk­ler), nükeba (denetçiler) ve kutb ya da gavs. Sürekli olarak halkın işlerini gözetle­yen ahyar 300; halka yardım eden, onun yükünü taşıyan abdal 40; dünyanın yedi kıtasını yöneten ebrar yedi; dünyanın doğu, batı, güney ve kuzeyinin yönetim sorumlu­su evtad dört; ahyarı denetleyen nükeba üç veliden oluşur. Bunlar halk arasında üç yüzler, kırklar, yediler, dörtler ve üçler olarak anılır. Bütün veliler kutbun yöneti­minde ve buyruğundadır; aralarında gizli bir iletişim olduğuna inanılır. Velilerin kendi veliliklerini bilip bilemeye­cekleri mutasavvıflar arasında tartışma ko­nusu olmuş, genellikle bilebilecekleri kabul edilmiştir. Mutasavvıflar ayrıca 4 bin gizli (mektum) velinin varlığından söz ederler. Bunlar hiçbir şeyin ayrımında değildir, baş­ka insanların ilgisini çekmeyecek kadar sıradandır, hatta varlıklarıyla yoklukları bile ayırt edilmez. Velilerin başka insanlar tarafından tanın­ması sorunu da çok tartışılmıştır. Gerçi kerametin ayırt edici bir özellik olduğu kabul edilebilirse de, mümin olmayan insanların da keramet benzeri birtakım olağan­üstü olaylar gerçekleştirmesi (istidrac) so­runun çözümünü güçleştirmiştir. Bu yüz­den, genellikle kabul edilen görüşe göre veliliğin belirti ve göstergelerini, Allah’tan ve ruhunda bunları bulan kimseden başkası bilemez.

Mutasavvıflar ve halk arasında, velilerin öldükten sonra da tasarrufta bulundukları­na, kerametlerini sürdürdüklerine yaygın olarak inanılır. Bu nedenle veli olduğu kabul edilen kişilerin mezarları (yatır) ziya­ret yeri durumuna gelir. Onlar için adaklar adanır, kurbanlar kesilir ve onlardan istekte bulunulur. Bunlarsa İslami bir kurum olan evliyalığa karışmış İslam dışı inançlardır.

Evliya Nedir ve Evliya Nasıl Olunur Hakkında Sorularınızı ve Yorumlarınızı Aşağıdan Yazabilirsiniz.