Dimitri Kantemiroğlu Hayatı ve Eserleri

Osmanlı döneminden bir kişilik Kantemiroğlu kimdir, Kantemiroğlu hayatı ve eserleri hakkında bilgi vereceğiz.

Kantemiroğlu, asıl adı dimitrie cantemir. Rusça dmitri konstantinoviç kantemir, Türkçe Dimitri Kantemiroğlu (d. 5 Kasım 1673, Orhei ya da Fâlciu, Boğdan- ö. 1 Eylül 1723, Dmitrovka, Harkov yakın­ları, Rus Çarlığı), Osmanlı tarihi ve müziği üzerine önemli kitaplar yazmış devlet ve bilim adamıdır. Ünlü Rumen-Rus ailesi Kantemirlerin en önemli üyesidir. Boğdan voyvo­dalığından (1710-11) sonra Rusya’da I.Pet­ro’nun (Büyük) başdanışmanı olmuştur.

kantemirogluBoğdan voyvodası Constantin Cantemir’in oğluydu. Ülkesindeki Osmanlı yöneticilerin güvenini kazandı. Amacı Boğdan ve Eflâk’ı kendi yönetimi altında birleştirmekti. 1710’da Boğdan voyvodalığına atandıktan kısa süre sonra, Osmanlı egemenliğinin sona ermek üzere olduğu düşüncesiyle Rus­ya ile ittifak kurdu (1711). Ama aynı yıl Rusların Prut Savaşı’nda kesin biçimde yenilmesi üzerine Rusya’ya kaçtı. Orada yerleşti ve kısa sürede I. Petro onu prens yaptı. On bir dili iyi biliyordu. Rumen ve Osmanlı tarihleri konusunda pek çok yapıt yazdı. Historia Incrementorum atque Decrementorum aulae Othomanicae (1716; Os­manlı İmparatorluğunun Yükseliş ve Çöküş Tarihi, 1979-80,3 cilt) adlı kitabı ilk Osman­lı tarihiydi. Türk kültürü açısından önemli olan bir başka yapıtı da, Türkiye’de kısaca Kantemiroğlu Edvarı diye bilinen Kitab-ı İlmi’l-Musiki alâ Vechi’l-Hurufat adlı çalış­masıdır.

Kantemiroğlu’nun III. Ahmed’e sunduğu bu kitabın başında, eski edvar kitaplarında olduğu gibi, Türk müziğinin makamları, usulleri ve perdeleri üzerine bilgiler vardır. Bu bölümü, Kantemiroğlu’nun geliştirdiği yeni bir ebced notasıyla yazılmış, 16. ve 17. yüzyıllara ait 48 makam­dan 355 yapıt (315 peşrev ve saz semaisi, 40 sözlü yapıt) izler. Kantemiroğlu, ebced notasını yenileyerek Osmanlı müzikçiler arasında kullanılmasını yaygınlaştırmayı başaramamışsa da, notaya aldığı yapıtların günümüze ulaşmasını sağlamıştır. Ayrıca usta bir besteci olan Kantemiroğlu, 17. yüzyıl Türk müziği üslubunda pek çok beste yapmıştır. Bunların en ünlüsü olan Sazkâr Peşrev onun hem Türk müziğinin bütün inceliklerini bildiğini, hem de çok güçlü bir besteci oluğunu gösterir. Bilimsel çalışmalarından ötürü 1714’te Berlin Akademisi’ne üye seçilen, ayrıca Petersburg Bilim ve Sanat Akademisi’nin kurulmasına yardımcı olan Kantemiroğlu’nun öbür yapıtları arasında Divanul sau galceava inteleptului cu lumea. sau giudeful sufletulvi cu trupul (1698; Divan ya da Bilgenin Dünyayla Çekişmesi), Kniga Sistima ili Şostoinaie Muhammedanskoi Religii (1722; İslam Dininin Sistemi), Systeme de la langue arabe (1722; Arap Dilinin Sistemi), Cronica Vechimli Romano-Moldo-Vlahilor (1835-36; Rumen-Boğdan-Eflâk Geçmişi­nin Vakayinamesi), Descriptio Moldavia (1872; Boğdan’ın Anlatımı) ve Vita Constantini Cantemirii (1883; Constantin Cante­mir’in Yaşamı) sayılabilir.

2 yorum

  1. Verdiğiniz bilgiler için teşekkür ederim. Bir yazım için bilgilerinizden bir paragraf aldım. Bu alıntıyı ,yazının sonunda bibliyografya da belirtmem için bana bu bilgilerin yayımlandığı kitap hakkında bilgi notu gönderir misiniz?.. Teşekkürler.

Mustafa Doğan Dikmen için bir yanıt yazın Yanıtı iptal et

Adını veya rumuzunu yazabilirsin.