Büyük Menderes Ovası Nerededir

Büyük Menderes Ovası Nerededir, Büyük Menderes Ovası Özellikleri

Büyük Menderes Ovası, Ege Bölgesi’n­de, Aydın Dağlan ile Menteşe Dağlan arasında çöküntü ovası. Batı-doğu doğrul­tulu büyük bir tektonik çöküntü üstünde yer alır. Büyük Menderes Irmağının geçtiği geniş vadi oluğu, deniz kıyısındaki delta bitiminden, Denizli’nin doğusunda ovanın başladığı yer olan Honaz Dağının kuzeydo­ğusuna kadar 220 km’dir. Alüvyonların doldurduğu bir alanın yanı sıra Neojen Bölümde (y. 26-2,5 milyon yıl önce) oluşmuş tortul yatakları, kuzey kenarını oluşturan Tmolos (Bozdağ) molozlan, gene Neojen Bölümden kalma göl tortullarıyla oluşmuş yüksek düzlükler ve tepelik alanlar da sınırları içindedir. Denizli, Aydın ve Aşağı Büyük Menderes (Söke-Miletos) olmak üzere üç bölgeye ayrılır. Denizli bölgesi. Bölge güneyde yüksek Honaz Dağı, kuzeyde ise Büyük ve Küçük Çökelez dağlan ile çevrili güneydoğu-kuzeybatı doğrultulu bir çöküntü biçiminde­dir. Alüvyonlu ova tabanının yüksekliği güneydoğuda 300 m, Denizli önlerinde 220 m, Sarayköy önünde 150 m’dir. Pamuk- kale önünde en geniş noktasına ulaşır. İki yanında, yer yer dik yamaçlarla ovadan ayrılan, kireçli, marnlı ve kumlu katmanlar­dan oluşmuş sekiler vardır. Pamukkale’deki ünlü traverten çökelleri, kuzeydeki bol kireçli sıcak sulardan oluşmuştur. Bölgede egemen olan Akdeniz iklimi, denizden uzaklığa ve yüksekliğe göre deği­şiklik gösterir. Yazlar çok sıcak, kışlar Aydın ve Söke bölgelerine göre soğuktur. Ortalama yağış miktarı 450-600 mm arasın­da değişir. Denizli bölgesi, Akdeniz iklimin­de yaygın olan zeytin ağacının yetiştiği alanın dışında kalır; buradaki doğal bitki örtüsü ağaçlı steplerden oluşur. Daha yük­seklerde ise palamut meşesi ve kara çam geniş yer kaplar.

Bölgede tahıl, pamuk, tütün, haşhaş, şe­ker pancarı, sebze ve meyve yetiştirilir ve bağcılık yapılır. Yöreye adını veren Denizli kenti çevresinin en büyük yerleşim merke­zidir. Kentte çırçır, dokuma, bitkisel yağ, kereste, deri fabrikaları ve çeşitli imalatha­neler vardır. Kent merkezinden 17 km kuzeydoğuda bulunan Pamukkale ve bu­radaki antik Hierapolis kentinin kalıntı­ları Denizli’yi canlı bir turizm merkezi durumuna getirmiştir. Aydın bölgesi. Büyük Menderes Vadisinin orta kesimi, doğuda Buharkent ile batıda antik Magnesia kenti kalıntıları arasında uzun, geniş ve düz bir tekne oluşturur. Ovanın genişliği doğudan batıya doğru artar. Ortakçı yakınlarında daralan ve bir boğaz görünümü alan bölümde genişlik 2 km’ye düşerken, Kuyucak önlerinde 5 km’yi, Germencik önlerinde ise 15 km’yi bulur. Aşağı kesimi, güneybatıya dönerken Derbent Çayı boyunca Çamlık Beli’ne doğ­ru bir koy gibi sokulur. Burada vadinin uzunlamasına eğimi binde birin altına dü­şer. Ovanın tabanı kalın bir alüvyon örtü­süyle kaplıdır. Taban üstünde akarsu az çok gömülü durumda olduğundan geniş su biri­kintisi bulunmaz. Irmağa adım veren men­dereslere de yatak boyunca yer yer rast­lanır.

Aydın yöresi bütünüyle Akdeniz ikliminin etkisi altındadır. Ovanın doğu kenarına kadar uzanan zeytin ağaçlarının verimi ol­dukça yüksektir. İncir ağaçları, özellikle ovanın kuzey kenarı boyunca kesintisiz bir şerit oluşturur. Aydın’ın doğusunda ve Sultanhisar’da zaman zaman görülen soğuklara karşın turunçgiller de yetiştirilir. Turunçgil­lere ovanın kuzey yamacı önünde bakı ve toprak yönünden elverişli birkaç yerde daha rastlanır. Ovadaki verimli topraklarda pa­muk, kıra^ topraklarda ise tütün ve tahıl yetiştirilir. Çeşitli sebze ve meyveler öteki tarım ürünleridir.

Büyük Menderes Ovasının nüfus yoğunlu­ğu Türkiye ortalamasının çok üstündedir. Yerleşim merkezleri genellikle ovanın ke- narlarında ve yamaçlara doğru kurulmuş­tur. Kuzeyde yer alan Aydın, Nazilli, Ger­mencik, Incirliova, Atça, Ortaklar gibi yerleşim merkezlerinde ürün çeşitliliği ve nüfus daha yüksektir. Aşağı Büyük Menderes bölgesi. Bölge, Magnesia kentinin kalıntılarından başlar, kuzeyde Samsun Dağı, güneyde Beşparmak Dağının eski kütlesi ve Akköy’deki Neojen çökeller arasında denize kadar uzanır. Kuzeydoğu-güneybatı doğrultusunda uzunluğu 45 km, genişliği ise Miletos’un doğusunda 17 km’yi aşkındır. Eğim on binde altıdan azdır; Magnesia önünde vadi tabanı 30 m’ye iner. Taban suyu yüzeye yakın olduğundan, yağmur mevsiminde ovanın denize yakın kesimlerinde geniş alanlar suyla kaplanır ve ova büyük, sığ bir göl görünümü alır. Büyük Menderes Irmağı, akaçlamanın ye­tersiz olduğu bu kesimde sık sık yatak değiştirerek akar. Bu yüzden çevrede kop­muş menderesler, kuru yataklar ve mende­res kopuklarından oluşmuş göller görülür. Denize yakın kesiminde ise, kıyı şeridinin gerisinde Dil Gölü olarak da anılan Karine Gölü ve Deringöl gibi lagünler vardır. Büyük Menderes Irmağının getirdiği alüv­yonlar özellikle ilkçağda hızla birikerek, pek derin olmayan körfezi tümüyle doldur­muştur. Eskiden kıyının, Magnesia kentinin kurulduğu yerin yakınlarında bulunduğu sanılmaktadır. Antik Çağ başlarında ise kıyı, Priene ve Myus kentlerinin önündeydi. Bugün Bafa Gölünün bulunduğu yerde Latmos Körfezi adlı bir koy vardı ve Herakleia kenti koyun doğu kıyısındaydı. Batıda Pyrrha, bir tepeyle açık deniz rüz­gârlarından korunan bölgede ise ünlü Mile- tos kenti bulunuyordu. Kıyının batıya doğru hızla ilerlemesi sonucunda Latmos Körfezi göl oldu. Su düzeyi yükseldikçe göl, bugün Serçin Gölünün bulunduğu kuzeydeki sığ alanı kaplayarak genişledi ve fazla sularını batı ucundaki bir gideğenle Büyük Mende­res’e akıtarak zamanla bir tatlı su gölüne dönüştü. Myus’un iki yanındaki küçük koy­ların da aynı biçimde önleri tıkandı ve sularını birer gideğenle denize akıtan iki tatlı su gölü oluştu.

Büyük Menderes Ovasında iklim tipik Akdeniz özelliği gösterir; bitkilerin gelişme süresi uzundur; kışlar ılık ve kısa geçer. Bölge, bataklıkların kurutulması koşuluyla, gelişmeye oldukça elverişlidir. Yakın zama­na değin nüfus yoğunluğu km2‘de 10-20 kişiyken, bugün giderek artmaktadır. Ço­ğunlukla kışlak olarak kullanılan yörede yakın yıllara değin Söke’nin ötesine bir patika ile ulaşım vardı. Ama son yıllarda yapılan akaçlama ve toprak ıslah çalışmala­rıyla yeraltı su düzeyi düşürüldü ve yöre ulaşıma elverişli duruma getirildi.

En önemli yerleşim merkezi Söke’dir. Samsun Dağının yamaçlarına kurulan ve ovaya yayılan kent, 50 bine yaklaşan nüfu­suyla önemli bir ticaret, tarım ve sana­yi merkezidir. Başlıca ürünler pamuk, tü­tün ve tahıldır. Samsun Dağının aşağı ya­maçlarında zeytin ve incir ağaçlan ağırlık­tadır. Zeytin, pamuk, tütün, incir gibi ürünlere bağlı tanmsal sanayi oldukça geliş­miştir. Bir başka önemli ürün olan meyan- kökünün işlendiği iki atölye vardır. Didyma ve Miletos gibi antik kentler de turizmin gelişmesini sağlamıştır.  Büyük Menderes Ovası Hakkında Kısaca Bilgi verdik.

2 yorum

Mustafa için bir yanıt yazın Yanıtı iptal et

Adını veya rumuzunu yazabilirsin.