Balasagun Neresidir

Balasagun Nerede

Balasagun, Orta Asya’da bugünkü Kırgı­zistan sınırları içinde, Çu Irmağı vadisinde ve Tokmak kenti yakınında eski bir Türk kentidir. İÖ 1. yüzyılda Sogdlar tarafından kurulmuştur. Orhon Irmağı boyundaki Uy­gur başkenti Kara Balgasun (Moğolistan) ve Kafkasya’daki Belasagan kentleri ile çoğu kez karıştırılan Balasagun’un sözcük anlamı bilinmemektedir. Oğuz Destanı’ndaki olayların geçtiği yerlere yakın olduğu sanılır.

Göktürklerle Araplar arasında giderek artan ve Talaş ile Çu ırmaklarının havzalarında yoğunlaşan savaşlar sırasında kentin stratejik önemi arttı. 8. yüzyılda Türkiş Hakanlığı’nın başkenti olarak gelişme gös­terdi. 760’larda Karlukların kent ve çevre­sindeki nüfusun çoğunluğunu oluşturmasına karşın, Türkişlerle Dokuz Oğuzların yöredeki egemenlikleri sürdü. Arap kaynakları­na göre 10. yüzyılda önemli bir ticaret ve kültür merkezi olan Balasagun, henüz Müs­lümanlığı kabul etmemiş olan Türk boyları­nın akınlarına uğradı. Kısa bir süre sonra da Karahanlılarca istila edildi ve Karahanlı Devleti’nin sayılı kentlerinden biri oldu. Bu dönemde Ciğil ve Yağma boylarının kente iyice yerleştikleri görüldü. Karahanhların Türkistan ve Maveraünnehir yönünde yayıl­ması sırasında da önemini koruyan Balasa­gun, 10. yüzyılın son çeyreğinde Harun Buğra ve oğlu Toğan’ın başkentiydi. İnçü (dirlik) sistemi gereği hakanların sık sık başkent değiştirmeleri nedeniyle Kaşgar, Koçgar, Talaş, Semerkand ve Buhara da dönemin önemli kentleri oldularsa da, Ka­rahanlı kültür ve sanatı özellikle Balasagun’da gelişti. Ünlü Kutadgu Bilig’in yazan Yusuf Has Hacib de Balasagunluydu.

11. yüzyılda Karahanlılar Büyük Selçukluların egemenliği altına girince kent gerile­meye başladı. 1125’te Karahitayların yıkıcı akınlarından sonra önemini büyük ölçüde yitirdi. Yerli Türk soylularını yönetici ata­yarak kenti denetim altında tutan Karahitaylar, 1210’da Harezmşahlarla savaştıkları sırada ayaklanan halkı kılıçtan geçirdiler. Bir süre sonra da Moğol kuvvetleri karşısında bölgeden çekildiler. Balasagun emiri Buzar, kenti Cengiz Han’a teslim ederek halkı ikinci bir kıyımdan kurtardı. Karahitaylarla Moğol­lar döneminde daha çok Kuz Orda ve Kuzbalıg olarak bilinen Balasagun, 13. yüzyı­lın ikinci yansında, Cengiz soyu arasındaki mücadeleler sırasında birkaç kez yakılıp yıkıl­dı. Yüzyılın sonlarında da halkının göç etmesi sonucunda tümüyle ortadan kalktı. Balasagun neresidir

19. yüzyılda V. Bartold’un öncülüğünde Ak Peşin yöresinde başlatılan arkeolojik araştırmalar, sonraki yıllarda Rus ve Kırgız uzmanlarca sürdürüldü. Bu çalışmalar so­nunda Orta Asya Türk tarihinde önemli bir yeri bulunan Balasagun kentinin yayılma alanı ve kalıntıları önemli ölçüde gün ışığına çıkarıldı.

4 yorum

  1. Balasagun ve Kaşgar bu bölge Türk-İslam medeniyetinin doğum yeridir.Kutadgu-bilik ve Divan-lügatüttürk buralarda yazılmış,bu güne ışık tutmaktadır.Allah nasip ederse ilk yurtdışı (aslında anayurt)seyahatımı buraya yapacağım.

  2. Bala:çocuk demektir.Sagun:Karluk büyüklerinin ünvanıdır Balasagun,sagun çocuğu.Sagun çocuğu kadar değerli veya sagunların kurduğu ve çocukları kadar sevdikleri şehir anlamında olabilirmi?

Bilal Kurt için bir yanıt yazın Yanıtı iptal et

Adını veya rumuzunu yazabilirsin.