Bakanlık Nedir

Bugün sizlere bakanlık nedir kısaca açıklayarak, bakanlık nasıl kurulur konusunda bilgiler vereceğiz.

Bakanlık, anayasa ve yasalar uyarınca yürütmenin görev alanına giren kamu hiz­metlerinin belirli bir bölümünü yerine geti­ren ve bir bakana bağlı olarak çalışan merkezî yönetim örgütüdür. Yaptıkları işe göre değişik adlar alan bakanlıkların örgütsel ve yönetsel yapısı siyasal sistemlere ve ülkelere göre farklılıklar gösterir. Başkanlık sisteminin bulunduğu ABD’de, parlamenter sistemlerde kabul edilen an­lamda bakanlık örgütü yoktur. Yürütme organı tek başlı olup, başkana bağımlı “sekreter”ler vardır, ingiltere’de bakanlık (department) örgütünün başı olan bakana bağlı bir yardımcı bakan (minister of state) bulunur. Bu yardımcı, bakanın bağlı olduğu meclis Lordlar Kamarası ise, Avam Kama­rasından, tersi durumda Lordlar Kamara­sından seçilerek atanır. Bakanlığa ilişkin siyasal görevleri parlamento sekreterleri (parliamentary secretaries) yerine getirir. Bakanlık örgütünde bakanlık müsteşarı (permanent secretary) ve müsteşar yardımcı­larına (deputy secretaries) bağlı bakanlık memurlarından oluşan bir kamu hizmetleri alt örgütü yer alır.

Fransa’da her bakanlıkta, görevlerini yeri­ne getirmesinde bakana yardımcı olan birer bakanhk kabinesi (le cabinet ministeriel) bulunur. Bu kabine, bakanın yönetsel ve teknik konularda uzman personel arasından seçtiği kimselerden oluşur. Başlangıçta si­yasal nitelikte olan bu birim, sonraları bütünüyle yönetsel bir nitelik kazanmıştır. Bakanhk örgütünde aynca, başlannda birer genel sekreterin bulunduğu bürolar, kon­seyler, komiteler ve denetleme kurulları vardır.

Almanya’da her bakanlıkta bir müsteşar (Staatssekretar), aynca federal meclis ve federal konsey ile ilişkilerinde bakana yar­dımcı olmak üzere bir parlamento sekreteri (Parlamentarischer Staatssekretar) bulunur. Bunların görevleri bütünüyle siyasal nitelik taşır. Ayrıca bakanlık örgütünde yalnız yönetsel işlerle uğraşan bürolar vardır. Eski SSCB’de daha önce “halk komiser­likleri” adını taşıyan bakanlıklar 1946’da anayasada yapılan değişiklikle “bakanhk” örgütleri haline getirilmiştir. Bunlar siyasal değil, teknik ve özellikle ekonomik konu­larla uğraşan yönetim birimleri olarak ör­gütlenmiştir. Federe cumhuriyetteki ba­kanlıklar aracılığıyla yönetim şubelerini ve belli girişimleri yönetirler. Türkiye’de bakanlıkların yapısı, etkinlik alanlarının özelliğine göre bazı farklılıklar göstermekle birlikte, her bakanlıkta bazı genel ve ortak örgüt birimleri ve makamlar bulunur. Bunların başında müsteşarlık ge­lir. Müsteşar bakanın yardımcısı ve da­nışmanıdır. Aynca her bakanlıkta özlük, muhasebe ve hukuk işleriyle uğraşan genel müdürlükler, inceleme ve denetleme kurulları gibi yardımcı birimler vardır. 1982 Anayasası’nın 113. maddesinin öngördüğü bakanlıklar teşkilatını düzenleyen 3046 sa­yılı ve 27 Eylül 1984 tarihli yasaya göre bakanlıkların temel kuruluşları, merkez ku­ruluşu ile gereksinmeye göre kurulan taşra ve yurt dışı kuruluşlarından, bağlı ve ilgili kuruluşlardan oluşur. Bakanlıklardaki ana hizmet birimleri, her bakanlığın yürütmekle sorumlu olduğu hizmet ve görevleri merkez örgütü içinde yerine getiren birimlerdir. Bunlar her bakanlığın hizmet ve görev özelliğine göre ilgili kuruluş yasalarıyla düzenlenebilir. Danışma ve denetim birim­leri bakana ve öteki bakanlık örgütü birim­lerine teknik, yönetsel, mali ve hukuksal konularda görüş bildiren ve denetleme gö­revi yapan birimlerdir.

Ayrıca, kendine özgü bir hizmet örgütü bulunmayan ve daha çok siyasal nitelikli konularda başbakana ve bakanlar kuruluna yardımcı olan devlet bakanlıkları da vardır. Fransa’da sandalyesiz bakan (ministre sans portefeuille) olarak bilinen ve Türkiye’de devlet bakanı olarak adlandırılan bu hükümet üyeleri, uygulamada yalnızca si­yasal konularla değil, yönetsel ve teknik konularla da uğraşmaktadır. Bakanlık nedir görevleri hakkında bilgi aktardık.