Bağlaçların kullanıldığı yerler cümleye kattığı anlamlar örnekler

Bağlaçların kullanıldığı yerler, bağlaçların cümleye kattığı anlam, bağlaçların kullanım yerleri ve örnekler cümleler

BAĞLAÇLARIN CÜMLEYE KAZANDIRDIĞI ANLAMLAR

 Bağlaçlar, cümle içinde çeşitli anlam ilgileri kurarlar.

♦     Ne pasta yaptı ne de börek, (hiçbirini yapmadı)

♦     Ya pasta yaptı ya da börek, (ikisinden birini)

♦     Pasta da yaptı börek de / Pasta ve börek yaptı, (ikisini)

♦     Hem pasta yaptı hem börek, (ikisini)

♦    “Ne… ne…” bağlacı, cümleye “ikisinin ortası” anla­mını katabilir.

♦     Karşılaştığı kadın ne güzel ne çirkindi.

♦     Alacağın hediye ne ucuz olsun ne de pahalı.

♦    Cümleye sıralama anlamı katanlar: ve, ile

♦     Sinema ve tiyatro görsel sanatlardır.

 

Cümleye karşılaştırma/tercih anlamı katan bağ­laçlar: ya… ya…, hem… hem…, ne… ne…, de… de…, ister… ister…

♦      Hem güler eğleniriz hem üzülür ağlarız.

♦     Ne varlığa sevinirim ne yokluğa yerinirim.

♦     Alsa da satsa da beni ilgilendirmiyor.

♦     Bu sorulan ister çöz ister çözme.

Cümleye denkleştirme (birbirinin yerini tutma) anlamı katanlar: veya, ya da, veyahut. 

♦     Sabahları süt içsin veya yoğurt yesin.

♦     ismin yerini tutan sözcük türüne zamir ya da adıl denir.

Cümleye “fakat” anlamı katanlar: ama, fakat, lakin, ancak, yalnız.                                                                                                 ^

♦     Yağmur yağdı fakat buğdaylara yetecek kadar değil.

Cümleye sonuç anlamı ve açıklama ifade edenler:

meğer, öyle ki, oysaki, şöyle ki, demek ki, nitekim, halbuki, kaldı ki, üstelik, zaten…

♦     Severmişim meğer toprak kokusunu.

♦     Demek ki yazar bir ilki başarmış.

♦    Cümleye benzerlik anlamı katanlar: nasıl ki.

♦     Nasıl ki su hayat verir çiçeğe, sözcük de şiire öyle hayat verir.

♦    Cümleye şart anlamı katanlar: yeter ki.

♦     Her mihnet kabulüm, yeter ki Gün eksilmesin penceremden!

♦    Cümleye “aksi halde” anlamı katanlar: yoksa, aksi halde.

♦     Sus yoksa çıldıracağım.

Bile bağlacının kullanıldığı yerler ve cümleye kattığı anlam

“Dahi” ve “de” bağlaçlarıyla aynı anlamda kullanılır.

♦     Çocuk bile güler buna.

De bağlacının kullanıldığı yerler ve cümleye kattığı anlam

Eş görevli sözcükleri, sözcük gruplarını ve cümleleri bir­birine bağlayan “da /de” bağlacı cümlelere çeşitli anlamlar katar.

♦     Bu kitabı geçen haftalarda ben de okumuştum, (“-den başka” anlamında)

♦     Çocuk arabanın içinde annem de annem diye tutturdu, (istek, direnme)

♦     Adam içeride saatlerce konuştu da konuştu, (süreklilik)

♦      Sus da biraz beni dinle! (azarlama)

♦      Buraya kadar gelmiş de yanıma uğramamış! (yakınma)

♦      Bir yemek yaptım da yemeye doyamadılar, (övünme)

♦      Üç kuruş biriktirecek de ev alacak! (alay)

♦      Ev de evmiş yani! (pekiştirme)

♦      Bu soruyu ben de yapabilirim, (eşitlik)

♦      Okusa da adam olamaz ki! (dahi / bile anlamında)

♦     Bu şiiri okudum da anlayamadım, (ama/fakat anla­mında)

♦     Kitabı da defteri de getirmemiş, (hem… hem… an­lamında)

ÖRNEK SORU

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “de, da” cümleye şartı geçersiz kılma anlamı katmıştır?

A)    Yeteri kadar parası olsa da artık o bisikleti almayacaktı.

B)    Kabanı hemen giydi de üşümesi bir türlü geçmedi.

C)    0 zamanlar oralarda okul vardı da okumadık mı?

D)    Sanatçı, sahneye çıkınca alkış da alkış diye tutturdu.

E)    Bu binayı da boyayalım diye kararlaştırmıştık.

CEVAP

A seçeneğinde “yeteri kadar parası olsa” yan cümleciği şart (koşul) bildirdiği halde bisikleti alma sonucu gerçekleşmeye­cektir. Doğru seçenek A’dır.

Ki bağlacının kullanıldığı yerler ve cümleye kattığı anlam

Sözcükleri veya cümleleri bağlama görevindeki bu sözcük cümleye çeşitli anlamlar katar.

♦     Sen ki herkesle iyi geçinen birisin. (Zamiri pekiştirme görevindedir)

♦     Hoca der ki: “Ye kürküm, ye!” (Açıklama bildirmek­tedir.)

♦     Annesini arayacak vakti hiç olmaz ki! (yakınma)

♦      Böyle de konuşulmaz ki! (kınama)

♦      Bir de baktım ki çocuk düşüyor! (şaşma)

♦     Sınıfı geçer mi ki? (şüphe)

♦      Gelmedin ki emanetini vereyim, (neden-sonuç)

♦      Özlemiş ki onu öyle sıkı sarıyordu, (neden-sonuç)

Bağlaçlar örnekler, bağlaçların cümlede kullanıldığı yerler