Azotun Bulunduğu Yerler

Azot nerelerde bulunur, azotun bulunduğu yerler

Azotun Bulunduğu yerler, özellikleri ve kullanımı. Azot, evrendeki bolluğu açısından, ele­mentler arasında altıncı sırayı alır. Yer atmosferinin (havanın) hacimce yüzde 78’ini, ağırlıkça yaklaşık yüzde 75’ini oluştu­rur. Serbest azot ayrıca bazı göktaşlarının bileşiminde, yanardağ ve maden ocaklarındaki gazlarda, bazı maden suyu kaynakların­da, Güneş’in, bazı yıldızların ve bulutsuların yapısında da bulunur. Azot bileşikleri de yeryüzünde en az serbest azot kadar yay­gındır: Güherçile (potasyum nitrat, KNO3) ve Şili güherçilesi (sodyum nitrat, NaNOs) gibi minerallerde; amonyak ve amonyum tuzları halinde atmosferde, yağmur suyun­da, toprakta ve kuş gübrelerinde; amonyum (NHÎ), nitrit (NOi ) ve nitrat (NO5 ) iyonları halinde deniz suyunda; proteinler gibi karmaşık organik bileşikler halinde tüm canlıların yapısında bulunur. Hayvanlar, doku proteinlerindeki azotu sebzelerden ve besin olarak aldıkları öbür hayvansal prote­inlerden sağlar; bitkiler ise proteinlerini topraktan aldıkları inorganik azot bileşikle­rinden ve bir ölçüde havadaki serbest azottan bireşim yoluyla üretir. Fasulye, bakla, nohut, bezelye, yonca gibi baklagille­rin köklerinde yaşayan bir bakteri türü havadaki serbest azotu özümler. Bazı havasızyaşar bakteriler ile bazı su yosunları da havanın azotunu doğrudan alabilir. Toprak­taki öbür mikroorganizmalar, amonyum tuzlarını nitratlara dönüştürür. Güneş ışığı ve yıldırım, bir miktar azotun atmosferdeki oksijenle birleşerek çeşitli oksitler oluştur­masına yol açar; bu oksitler, yağmurla birlikte nitrik ve nitröz asitler halinde toprağa düşer ve burada nötrleşerek nitrit ve nitratlara dönüşür. Ekilen toprakları azotça zenginleştirmek için, genellikle, bile­şiminde nitratlar ve amonyum tuzları bulu­nan azotlu gübreler kullanılır. Canlıların vücudundaki azot bileşikleri, hayvan dışkı- lan ve çürüyen bitkiler aracılığıyla yeniden toprağa ve havaya karışır; bazı toprak bakterileri de azot bileşiklerini ayrıştırarak element halindeki azotun yeniden atmosfe­re dönmesine yardımcı olur.

Solunumla alman azot, kanda ve öbür vücut sıvılarında çok az çözünür; basınç arttıkça çözünmüş azot miktarı da artar. Dalgıçlar ve pilotlar gibi, hava basıncının hızla düştüğü ortamlarda çalışanların vur­gun yemesi, bu kişilerin kanındaki çözün­müş azotun gaz haline geçmesi ve kabarcık­lar oluşturarak damarları tıkamasından ileri gelir.

Sanayide üretilen azotun hemen hemen tümü, sıvı havanın ayrımsal damıtılmasıyla elde edilir. Kaynama noktası (-195,8°C) oksijeninkinden (-183,0°C) daha düşük olan azot, damıtma sırasında en önce bu­harlaşır. Daha küçük çaplı üretimde, amon­yum nitrit (NH4NO2) ya da baryum azotür (BaNö) gibi azot bileşiklerinin ısıtılmasıyla da saf azot elde edilebilir.