Azot bağlanması hakkında bilgi, Azot bağlanması nedir
Azot bağlanması, havada çok bol bulunan ve oldukça eylemsiz bir gaz olan serbest azotun, doğal süreçlerle ya da sanayi yöntemleriyle, amonyak, nitrat ya da nitrit gibi daha kolay tepkime veren bileşiklere dönüştürülmesidir.
Doğadaki serbest azot, şimşeğin ve kozmik ışınların, özellikle de toprakta yaşayan bazı bakterilerin etkisiyle nitrik asit biçiminde bağlanır, başka bir deyişle bileşik haline dönüştürülür. Bu dönüşümün yüzde 90’dan fazlasını sağlayan toprak bakterileridir. Ayrıca, Anabaena ve Nostoc cinsinden mavi- yeşil algler de azotun bağlanmasında önemli rol oynar.
Azot bağlayıcı bakterilerin bir grubu, Azotobacter, Beijerinckia ve Clostridium cinsinin üyeleri gibi serbest yaşayan kendibeslek bakteriler, öbür grubu ise baklagillerin ortakçısı olan Rhizobium ve tahılların ortakçısı olan Spirillum lipoferum gibi ortakyaşar bakterilerdir. Ortak yaşayan azot bağlayıcı bakteriler, konak bitkilerin kök tüylerine yerleşerek çoğalır ve bitki hücrelerinin genişleyerek kök yumruları oluşturmasına yardımcı olur. Bu yumruların içinde gelişen bakteriler serbest azotu nitratlara dönüştürür, konak bitki de bu bileşiklerden yararlanarak gelişmesini sürdürür. Yonca, fasulye, tirfil, bezelye ve soya fasulyesi gibi baklagillerin çok sayıda yumru oluşturarak iyi gelişmesini sağlamak için, özellikle azot bağlayıcı bakterilerin az bulunduğu ya da hiç bulunmadığı topraklarda, özel olarak üretilmiş en uygun Rhizobium türleri ekimden önce tohumlara aşılanır. Ayrıca bak. azot çevrimi. Tarımda ve çeşitli sanayi dallarında azot bileşiklerine duyulan büyük talep nedeniyle, doğal nitrat rezervleri tükenme tehlikesiyle karşı karşıyadır. Ancak, 1909’da Alman kimyacı Fritz Haber’in, havadaki azot ile hidrojenin özel koşullarda birleşerek, birçok azot bileşiğinin üretiminde başlangıç maddesi olarak kullanılan amonyağı oluşturacağını bulması bu sorunu büyük ölçüde çözmüştür. Kari Bosch’un katkısıyla sanayide uygulamasına geçilen bu bireşim yöntemi, bugün Haber-Bosch yöntemi olarak bilinir.
Hemen Yorum Yaz