Akıntının nedenleri, akıntı nedir türleri hakkında bilgi
Akıntılar ve Türleri
Rüzgâr, dalga ve meddücezir nedenleriyle deniz ve okyanuslarda su kütlelerinin yer değiştirmesidir. Çeşitli akıntı tipleri vardır:
Kıyı akıntıları: Dalgalara bağlı olarak kıyılarda görülür.
Meddücezir akıntıları: Bunlar da kıyı bölgelerine has akıntılardır.
Boşalma akıntıları: Bir denizin iki havzasında veya daha belirgin olarak iki denizi birleştiren boğazlarda görülür:
Bu akıntı tipleri denizlerin çok sınırlı olan bir kısmında görülür. Asıl büyük ve önemli akıntılar, sürekli rüzgârların meydana getirdiği ve yoğunluk farkından doğan akıntılardır ki okyanuslarda son derece geniş alanları ilgilendirir. Büyük su kütleleri binlerce kilometre boyunca yer değiştirir.
Körfez akıntısı-Gulfstream: Kuzey Atlas Okyanusu’ndaki büyük akıntı halkasının sıcak su kesimidir. Meksika Körfezi’nden Florida Boğazı ile Atlas Okyanusu’na geçer, okyanusu kuzeydoğu doğrultusunda aşar, Britanya adaları üzerinden iskandinav yarımadasının kuzeyine kadar sokulur. Bu kıyıların iklimi ve beşerî hayatı üzerinde etkilidir. Benzer akıntılara öteki okyanuslarda da rastlanır.
Okyanus akıntıları: Okyanuslarda binlerce kilometre uzunlukta büyük akıntı halkaları bulunmaktadır. Bu akıntıların ana nedeni sürekli rüzgârlardır. Meselâ Atlas Okyanusu’nda her iki yarım kürede ekvatora doğru esen alizeler, suların batıya sürüklenmesine yol açar. Böylece Afrika kıyılarından Amerika’ya doğru sürüklenen sular, Güney Amerika’da Brezilya kıyılarına çarpar ve iki kola ayrılır. Bunlardan kuzeye kıvrılan kolu Antiller arasından önce Ka- rayip Denizi’ne, buradan da Meksika Körfezi’ne geçer. Florida Boğazı’nda tekrar okyanusa döner. Burada Antil adaları dizisinin dışından gelen sularla da birleşerek yoluna devam eder. Okyanusu aşarak İskandinavya’nın kuzeyine kadar ilerler. Sonunda Kanarya soğuksu akıntısı adı ile büyük bir halka teşkil ederek ekvator bölgesine iner.
Atlas Okyanusu’nun en önemli soğuk su akıntısı Labrador akıntısıdır. Bu akıntı güneye inerken çok sayıda aysberg taşır. Newfoundland yakınlarında güıfstream ile karışması sonucu bu bölgeler hemen hemen daima sisli olur.
Güney yarım kürede kıtaların güney uçları ile Antarktika arasındaki geniş denizlerde sular şiddetli ve sürekli batı rüzgârları ile doğuya doğru sürüklenirler. Buna güney yarım küresinin batı rüzgârları akıntısı adı verilir.
Büyük Okyanus akıntıları da Atlas Okyanusundaki gibidir. Akıntı halkaları daha büyüktür. Kuzeyindeki akıntı halkasının doğu yarısında Kaliforniya soğuksu akıntısı, güneydeki akıntı halkasının doğu kısmında ise Humbolt ve Peru soğuk akıntıları vardır. Büyük Okyanus’un batısında Japonya’nın doğu kıyılarında Kuro Şivo sıcak akıntı ile kuzeyden gelen Oya Şivo soğuk akıntı vardır.
Okyanus akıntılarının rüzgârların itme gücü altında bulunan kısımlarına “zorunlu akıntı'”, bir engele çarpıp ikiye bölündükten ve onu harekete geçiren rüzgâr alanının dışına çıktıktan sonraki kısmına da “serbest akıntı” denir. Okyanus akıntıları kuzey yarım kürede çoğunlukla saat yönüne, güney yarım kürede ise tersine bir yön çizer. Bu durum, yerin ekseni etrafındaki hareketi sebebiyledir.
Meddücezir akıntıları: Kıyılarda meddü- cezir olayının yolaçtığı akıntılardır. Hızı ve önemi meddücezirin (gelgit) seviye farkına bağlıdır. Kıyıların şekillenmesinde ve beşerî hayat üzerinde büyük rol oynar.
Denkleşme akıntısı: iki deniz havzası veya iki deniz arasındaki boğazlarda meydana gelen akıntılardır. Sular daha kabarık olduğu yerden daha alçak olduğu yere doğru akarak denizin genel seviyesinde bir denkleşme yaratır..
Kıyı akıntısı: Varlığı ve etkisi kıyı bölgelerinde hissedilen akıntılardır.
Karşı akıntı: Deniz akıntılarının bir engele çarptıktan sonra meydana getirdiği ters yöndeki akıntılardır.
Coğrafya akıntı türleri, akıntı nasıl oluşur kaç tür çeşit akıntı vardır, açıklaması hakkında bilgi verdik.
Hemen Yorum Yaz