Dağ Kavmi özeti
Dağ Kavmi özeti kısa
Dağ Kavmi kitabının özeti
Dağ Kavmi kitabının özeti aşağıda verilmiştir ;
Yazar:Ahmet Kaya
Dağ Kavmi (Qewmê Çiyê)
Kayıtdışı Bir İsyan
Abdullah Kaya
ISBN: 978-9944-382-91-5
Birinci Baskı: 2009
İkinci Baskı: 2010
195×13, 296 sayfa
Yazar:Ahmet Kaya
Dağ Kavmi (Qewmê Çiyê)
Kayıtdışı Bir İsyan
Abdullah Kaya
ISBN: 978-9944-382-91-5
Birinci Baskı: 2009
İkinci Baskı: 2010
195×13, 296 sayfa
Qewmê Çiyê (Dağ Kavmi) bir dönem romanı Otuzlu yılların ortalarında patlak veren “Sason İsyanı”nı konu alıyor Yazar kitabını hazırlarken olayla ilgili yazılı kaynaklardan yararlandığı gibi, olayı yaşayanlar ve yakınlarıyla da görüşmeyi ihmal etmemiş
Kaya kitaba ilişkin şunları söylüyor: Türkiye yakın tarihi ve siyasetiyle ilgili hemen herkes “Sason İsyanı”nı duymuş belki Fakat orada neler olup bittiği hakkında çok ama çok az bilgilerinin olduğu kanısınday(d)ım Dış dünyadan kopuk, kuytularda olmuş bitmiş ve kapanık bir hadisenin üstünü aralamayı istedim Sadece o kadar da değil, aynı zamanda yaşanmış bu trajedinin Türk, Kürt, gelecek kuşaklar tarafından “bilinmesini” de
Dağ Kavmi için ne dediler?
Kitabı bir çırpıda büyük bir zevkle okudum 6 saat ve heyecanla okuyup bitirdiğimi söylemek isterim Gerçekten çok başarılı bir çalışma olmuş Kaya’nın eline yüreğine sağlık Kürt gençleri adına kendisine teşekkür ediyorum
Selahattin Demirtaş, BDP Genel Başkanı
Baskıya verilmeden önce kitabı görmüştüm O zaman Kaya’ya ‘keşke üç yüz sayfa yerine altı yüz sayfa olsaydı, okumayla arası olan her Kürdün okuması gereken bir roman’ demiştim Sason İsyanı olarak bilinen ama “bilinmeyen” bir konu Kaya çok etkileyici bir dille anlatmış
Mustafa Özer, Diyarbakır Barosu Eski Başkanı
Bir isyanın roman örgüsü içerisinde verilmesi ancak bu kadar olur
Osman Özçelik, Siirt Milletvekili
Abdullah Kaya’nın Sason isyanı olarak bilinen bu kayıtdışı isyanı anlattığı romanına hayran kaldım
Orhan Miroğlu
Daha ilk satırdan itibaren romanın içine giriyorsunuz sanki, o isyanın aktörlerinden biri oluyorsunuz Akışkan bir dil, Xerzan’ın büyülü coğrafyası, çok mükemmel bir film olur aslında KAYA’nın romanı Alınca elinizden bırakamıyorsunuz
Bengi Yıldız, BDP Grup sözcüsü
Abdullah Kaya’nın Hêvriz Ağacı’nı da okumuştum O kadar güzel yazmıştı ki, bir başka eserle onu aşabileceğini düşünmemiştim Dağ Kavmi’nde o bunu gösterdi Bu da, bundan sonraki eserlerinin daha da güzel olacağının işareti Olmuş tarihi bir hadise ancak bu kadar derinlikli, duygu yüklü ve sorgulayan bir biçimde verilebilir Tarih, yaşam ve direngen bir halk Ahmat Altan’ın Kılıç Yarası ve İsyan Zamanlarında Aşk gibi, ama yazanın aidiyeti nedeniyle onu da aşan bir roman, büyük bir zevkle okudum
Hamit Geylani, Hakkari Milletvekili
Qewmê Çiyê / Serhildaneke Neqeydkirî
Qewmê Çiyê romana demekê ye, li ser serhildana Sasonê a ku di salên 1930an de bûye radiweste Nivîskar di kitêba xwe de hem ji çavkaniyên nivîskî û hem jî ji kesên bi awayekî bi serhildanê re elaqedar in, istîfade kiriye
SASON İSYANI BAŞINDAN SON SANİYESİNE KADAR BİR TRAJEDİDİR
Genç bir bürokratken politikaya atıldı 12 Eylül’ün hemen akabinde onu Batman (Erdal İnönü’nün SODEP’inden) Belediye Başkan adayı olarak gördük Batman Siirt’in bir ilçesiydi o zaman Sonraki yıllarda bölgenin en popüler siyasetçilerinden biri oldu; çalışkan ve gözü pek Kozluk Belediye Başkanıyken İç işleri Bakanlığı Mahalli İdareler onu döneminin “en başarılı belediye başkanı” unvanıyla uluslararası bir ödüle aday gösterdi Birkaç belediye başkanı arkadaşıyla birlikte DEP’e katılınca Çiller iktidarının şerrinden kurtulamadı; bir yıl önce onu ödüle layık gören aynı bakanlık tarafından bir yıl sonra ilk görevden alınan başkan oldu Yılmadı, fakat bu kez HADEP Genel Başkan Yardımcısıyken gözaltına alındı, on günlerce süren JİTEM’lerdeki sorgulamaların ardından tutuklandı Ama okuyucularımız Abdullah KAYA’yı daha çok gazetemizdeki yazılarından tanıyor O bir yazar aynı zamanda Yıllar önce ve hâlâ da zaman zaman gazetemizin “Barışçıl” köşesinde yazdığı makale ve öyküleri “Bablekan” adlı bir kitapta yayınlandı Onun ilk kitabı ise İletişim Yayınlarından çıkan ünlü “Hêvriz Ağacı” Kendisi haleni Osman Baydemir’in danışmanı
Bizim bu gün KAYA ile yaptığımız söyleşi onun son kitabı “DAĞ KAVMİ/Kayıtdışı Bir İsyan” üzerine
Sayın KAYA, son çalışmanız olan “DAĞ KAVMİ/ Kayıtdışı Bir İsyan” Avesta Yayınlarından çıktı Elimizde Okuduk Roman dilinde yazılmış enfes bir roman, üstelik ve sanki bölgemiz yakın geçmişinin tarihi gibi
Yıllar önce size konusundan söz etmiştim bu çalışmanın Otuzlu yılların ortalarında Kozluk Sason’a bağlı bir nahiye/bucaktı Direniş ya da isyan hadisesi Kozluk’un o zamanki ismiyle Hezo’da, Hezo´nun bir dağ köyü olan Xırbaq’ta patlak vermişti
Roman’ın baş kişisi olan Teterê Badîk’in köyü?
Evet, Xırbak Kendo aşiretinin köyü Teter de aşiretin genç lideri
Az önce “bölgemizin yakın geçmiş tarihi” dedikse de bir tarih kitabı değil elbette Aksine tadı uzun süre damakta kalan sürükleyici bir roman Sanki belgesel, “Kudüs Ey Kudüs” ya da İspanya iç savaşını anlatan “Yasımı Tutacaksın” gibi Çok güzel sosyolojik analizler var, tam o günlere, bölgenin eksiksiz bir feodalizmi yaşadığı günlere götürüyorsunuz gerçekten
Gördüğünüz gibi “Dağ Kavmi”, yani Kürtçesiyle “Qewmê Çiyê” bir “dönem” romanı Türkiyeli her aydın “Sason İsyanı” diye bir vakadan söz edildiğini duymuş belki ama, o sıralar neler olup bittiğinden bihaber diye biliyorum Ne ki, hadise doğduğum yerden çok uzakta değil, 6-7 kilometre bir dağ köyünde patlak vermişti Çocukluğum bu isyan günlerinin öykülerini dinlemeyle geçti Yıllardan beri, “ölmeden önce mutlaka yazmalıyım” dediğim ve içimde bir ukde olarak tuttuğum bir meseleydi Örtük bir hadisenin üstünü araladım sadece
Hadiseyi nasıl romanlaştırdınız, yöntem olarak
Dediğim gibi hadise olduğunda ben doğmamıştım daha, ancak, yazmaya karar verdiğimde hadiseyi görenler, olayı birebir yaşayanların bir kısmı hâlâ hayattaydı Bilinçleri bir hayli zayıflamış dahi olsa üç-beşi hâlâ hayattalar Rahmetlik annemden, babamdan ve diğer büyüklerden sayısız öykü dinlemiştim başkaldırı zamanlarına dair Romanın üç baş kişisinden ikisi, Teterê Badîk ile Malaşereflerin ünlü sîması Abdurrahmanê Ali Xerzan mıntıkasında çok tanınan iki şahsiyet Teter’in ailesinden bir tek torunu var şu an; Abdurrahman O köyünde değil artık, Ege ve Akdeniz´de seracılıkla uğraşıyor Bir efsane isim olan dedesi Teter’i en yakından o bilebilirdi Onu görmeye Antalya’ya gittim Finike’deki evinde uzun görüşmelerim oldu Epey notlar tuttum Onun söyledikleri ve diğer yaşlıların anlatımından romandaki “Teter” doğdu
Teter’e baktığımızda biraz “İnce Memet” gibi
Kolayından ve durduk yere bir insan dağa vurmaz kendini Bıçak kemiğe dayanacak ya da sinir uçları ile oynanmış olacak ki kişinin, ancak Mesela, “Abdi Ağa”nın yavuklusu “Hatçe”ye yaptıkları değil midir İnce Memed’i intikam peşine düşüren? Niye, Koçero farklı bir figür mü sanki?
Diğer karakterler?
Abdurrahmanê Aliyê Unis’in ardında ise hâlâ yaşayan geniş bir ailesi var O zaten aileden namlı bir şahsiyet, onu yeniden yaratmak çok zor olmadı
Romanın üçüncü kişisi Yüzbaşı Madanoğlu İsyanı “tedip ve tenkil” ile görevli asker oydu o zamanlar Hezo’da
Korgeneral oldu sonraki yıllarda, 27 Mayıs’ta Cemal Gürsel’in sağ koluydu Emekli olduktan sonra bir ara o günlere dair “anılar”ını Cumhuriyet Gazetesinde yayımladı Söz konusu anılarında Sason isyanına dair çok şey var Ama anlatmadıklarını ya da anlatamadıklarını da biz araştırmalarımız sırasında bulup çıkardık
Mesela Hezo’daki bir aşiret kızını götürdüğü ve yıllar sonra ailesine gönderdiği gibi
Evet
Gerçekten böyle bir olay yaşanmış mıdır?
Yaşanmış tabii, üstelik kadının ailesi hâlâala Batman’ın bir köyünde yaşıyor On onbir yaşlarında “Güzeller güzeli” bir kızmış Olayı çok kişi biliyordu zaten Doğruluğundan tam emin olmak için ailesini gidip buldum Seksenini aşkın abisiyle konuştum Öyküyü ben kurguladım ama yaşanmış yani Kadın ikinci evliliğini de yapmış o sıralar Madanoğlu’ndan çocuğu olmamış ama ikinci evliliğinden iki oğlu var hâlâ hayatta ve kamu görevlisi ikisi de Romanda gerçek ismiyle değil, kod ismiyle var
Okuyucu Sason İsyanı’na kilitlenmişken, diğer kahramanların ilgisi nedeniyle Şex Said, Ağrı Xoybûn hareketi hatta Cumhuriyet öncesi aşiret/Osmanlı yönetimi çatışmaları, biraz “mîr”î düzen falan da veriliyor kitapta, sanki bir nehir roman Gerçekten belgesel gibi
Tarihi sevmeyenler için tarih kitabı sıkıcı olabilir, ama edebiyat tarihine baktığınızda bir yığın “dönem romanları”nda önemli tarihi hadiseler zevkli bir serüven biçimde verilir Hangi tarih kitabı “Kılıç Yarası” ve “İsyan zamanlarında Aşk”ta olduğu kadar “İttihat ve Terakki”yi Ahmet Atlan kadar anlatabilmiştir? Dağ Kavmi’nin önsözünde açıkça görülüyor: Zilan hadiselerinde olup bitenler uydurma değil hiç şüphesiz, Üniversite yıllarından çok Ağrılı arkadaşım var, onların anlatımları ve en önemlisi Kör Hüseyin Paşa’nın torunlarından Kemal Süphandağlı’nın “Ağrı Direnişi ve Hayderanlılar” adlı eserinden fazlaca yararlandım Sonra Abdurrahmanê Ali Suriye’de sürgündeyken ölmeden önce şair Osman Sebri’ye bir söyleşi vermiş O anlatımlar “Şerrên Sasunê” diye kitapta yayınlandı Kitaba mevzu olan “Sosreta Şelmo” vb hikayeler onun anlatımlarıdır aslında Bana öykülendirmek kaldı
Günümüzün önemli dertlerinden biri olan “koruculuk” o zaman da var mıymış, romandaki anlatımlarınızdan tam bir trajedi yaşanmış
Şimdikilere korucu diyoruz, o zaman bu tür görevi yapanlara “milis” deniyordu Başkaldırı ya da direniş zamanlarında otuz altı pare köy “Mıntıka-i Memnu” yani “yasak bölge” ilan edilmişti Teslim olmayanlar için kesin “vur emri” vardı Otuzlu yıllarda şimdiki gibi yaygın medyadan söz edilemediği için hawar ve feryatlara koşan, soran eden yoktu Milislerin her biri alikıran başkesendiler
Trajediye gelince Hadise baştan son saniyesine kadar trajedidir zaten Hele sürgün insanlarının çektikleri Hepsi yazılmaya kalkılsa, elinizdeki kitap gibi on kitap çıkar
İsyan sürgünleriyle bire bir görüşmeleriniz oldu mu?
Olmaz mı, o dönem sürgüne gönderilen öz dayılarımın bir kısmı hala Antalya Elmalı ve civarında yaşamaktalar Bunların bir kısmı döndüler bir kısmı hala oradalar Turgutlu, Afyon Dinar vb yerlerde yaşayan çok kişi tanıdım Manisa Salihli ve Dereköy’e giderek onlarla uzun söyleşiler yaptım Yaşlıların her birinin anlatımlarından benimki gibi bir roman çıkar
Ve tabii isyan zamanlarında aşk Çok temiz ve fırtınalı aşklar da işlenmiş romanda Cesur bir kaleminiz var doğrusu, siyasetçi kimliğinizi düşündüğümüzde alışık olmadığımız bir tarz, yani aşk ve cinselliği konu etmeniz
Arifciğim, Hevriz Ağacı’ında da yanılmıyorsam böyle bir soru sormuştunuz Bunun cesaretle hiçbir ilgisi yok İnsanı bir bütün olarak ele almak gerekir İnsan doğup ölmesiyle, yeme içmesiyle, korku ve öfkesiyle insandır Gülme ve ağlama nasıl bir insanın önemli niteliğiyse sevmek ve cinsellik yaşamının ayrılmaz bir parçası İnsanı bütün bu halleriyle görmediğinizde, asıl o zaman eksik kalır insan Başkaları nasıl yapar bilemem ama bundan sonra da kendime sansür uygulamam
Ve evet, neden Kürtçe yazmıyorsunuz, üstelik çok güzel konuştuğunuzu gördüğüm için soruyorum
Daha önceki yazılarım ve kitaplarım için dil meselesinde çokça eleştiri aldığım için romanın önsözünde bu konuya uzun bir paragraf ayırdım Burada da yinelemeliyim: Ölünceye dek beş kelimelik bir Türkçe cümleyi konuşamayan bir ananın çocuğuyum Bu doğru Yedi yaşından üniversite bitimine kadar Türkçe eğitildim Her hangi bir şey sırf yazmış olmak için yazılmaz ki Örneğin ben bu isyan hadisesinin salt çok az Kürtçe okuma yazma bilen Kürtlerin dışında Türklerin de okuyup öğrenmelerini istedim Kürtlere anadilde eğitimin yasak olduğu ülkemizde Kürtçe yazsaydım, bu amacıma ulaşamayacağımı düşündüm
Birinci neden bu
İkinci neden, yazmak diyorum ama kaliteli bir dille yazmak Sonuçta siz bir roman yazıyorsunuz, yeteneğinizin elverdiği ve olabildiğince “edebî” olmalı değil mi? Eğitimini görmediğiniz bir dilde sözgelimi derinliğine bir ruhsal analize nasıl güç yetirebilirsiniz Sokak diliyle üç beş fıkralık birkaç satırı bir araya getirerek “Kürtçe yazdım ve oldu” derseniz mesele yok
Ama öyle düşünmüyorum ben
Fakat sebep ne olursa bir Kürt aydını, biliyorsa eğer mutlaka anadilinde eserler vermelidir
Ölmeden önce içimde yer eden bu ukde de eriyecek inşallah!
Hemen Yorum Yaz