William Byrd Kimdir

William Byrd Kimdir, William Byrd Eserleri, William Byrd Hayatı Hakkında Bilgi

William Byrd (d. 1543, Lincoln – ö. 4 Temmuz 1623, Stondon Massey, Essex, İngiltere), Shakespeare dönemi İngiliz bes­tecisi. İngiliz madrigalinin gelişmesine kat­kılarından başka virginal ve org gibi çalgılar için besteleriyle de tanınmıştır.

Yaşamı: Kökeni ve yaşamının ilk yılları konusunda hemen hiçbir şey bilinmemekte­dir. Orgcu ve besteci Thomas Tallis’in koruması altına girdi ve öğrencisi oldu. 1563’te Lincoln Katedrali’nde orgculuk yap­tı. 1572’de Londra’ya giderek Kraliyet Şa- peli’ne girdi ve orgculuk görevini Tallis’le paylaştı.

Aralarındaki yakın kişisel ve mesleki ilişki­nin müzik açısından önemli sonuçlan oldu. 1575’te I. Elizabeth her türlü müzik yapıtı­nın yurtdışından getirilmesi, basılması, ya­yımlanması ve satılması ile müzik kâğıdı üretilmesinin tekelini onlara verdi. İkisinin ortak ilk yapıtları da aynı yıl çıktı. Yapıt, 16’sım Tallis’in, 18’ini Byrd’ün yazdığı, kraliçeye adanmış’34 motetten oluşan Cantiones Sacrea adlı bir derlemeydi.

1557’de Byrd ailesiyle birlikte, 15 yıl kalacağı Middlesex’deki Harlington’a taşın­dı. Yaşam boyunca koyu Katolik inancını bozmamış biri olarak belki de taşrada daha rahat olabileceğini düşünmüştü. İçlerinden bazısının devlete ihanet sayılabilecek etkin­liklerde bulunduğu kesin olan birçok başka Katolikle sürdürdüğü yakın toplumsal iliş­kilere karşın, Byrd’ün hükümete bağlılığın­dan hiçbir zaman kuşku duyulmadı.

1585’te Tallis, ertesi yıl da Byrd’ün karısı Julian öldü. Bu üzücü olaylar, müzik dünya­sını düzene koyması için onu kamçılamış olsa gerek ki, sonraki üç yıl içinde kendi özgün bestelerinden oluşan dört derleme ya­yımladı. Bunlar Psalms, Sonnets, & songs of sadnes & pietie (1588; Mezmurlar, Soneler, Acı ve Dindarlık Şarkıları), Songs of sundrie natures (1589; Değişik Şarkılar) ve Cantones Sacrae’nin (Dinsel Şarkılar) deva­mı olan iki başka kitaptı (1589 ve 1591). Byrd bu iki ciltlik dindışı yapıtını Lordlar Kamarası başkanı Sir Christopher Hatton’a ve kraliçenin kuzeni Başmabeyinci Lord Hunsdon’a, motetleri içeren iki cildi ise önde gelen iki Katolik olan, kendi büyük dostu ve koruyucusu, kraliçeye bağlılığı su götürmeyen Worcester kontuyla Lord Lumley’ye adadı. Gene 1591’de klavyeli çalgılar için, “Sayın Ladye Nevell”e (büyük bir olasılıkla Sir Edward Nevill’in kansı Rachel) ithaf edilmiş bir parçanın elyazması notlarını hazırladı. Aynı yıl Fitzwilliam Virginal Book (Fitzvvilliam Virginal Kitabı) adıyla bilinen kitabında daha birçok klavye­li çalgılar bestesi de yer aldı. Donanma’da hapis olduğu sırada başka bir tanınmış Katolik, Francis Tregian bu yapıtı kopya etti.

Byrd 1592 ya da 1593’te ailesiyle birlikte Essex’teki Stondon Massey’e taşındı ve yaşamının bundan sonrasını burada geçir­di. I. James’in tahta çıkmasıyla Kato­liklerin durum geçici olarak düzelmişti. Belki de bu olay, daha sonra yayımladığı üç yapıtı için itici bir güç oldu. Byrd üç missa derlemesiyle iki Gradualia kitabında (1605-07) tek başma temel bir dinsel tören­ler repertuvarı sağlamayı amaçlıyordu. Bu­nun için de bütün ana yortuların ordinarius’u (missanın değişmeyen bölümleri) ve proprius’u (missanın güne ve yortuya göre değişen bölümleri) için müzik hazırlamıştı. İki Gradualia kitabını adadığı kişilerin, James’in saltanatının ilk yıllarında soylulu­ğa yükseltilmiş önde gelen Katolikler olma­sı önemlidir. Bunlardan biri Northampton kontu, bir de Byrd’ün başka bir yakın dostu Writtle’li Lord Pette’dır. 1611’de Byrd, içinde dinsel ve dindışı parçalar bulunan Psalms, Songs and Sonnets (Mezmurlar, Şarkılar ve Sonneler) adlı yapıtını yayım­ladı.

Önemi: Byrd’ün müziği kolayca gözardı edilemez. Anlaşıldığı kadarıyla lavta dışın­da o dönemde kullanılan her çalgı için müzik yazmıştır. Virginal ve org için yaptığı besteler İngiliz klavye üslubuna yeni boyutlar katmış, John Bull, Giles Farnaby, Orlando Gibbons ve Thomas Tomkins gibi başka İngiliz bestecilerin başarılarında yol gösterici olmuştur. Byrd ayrıca I. James dönemi ve sonrası bestecilerinin en önemli tarzı olan özgür biçimde bestelenmiş fanta- zinin gelişimine öncülük ederek viyol toplu­luğu müziğinde çok önemli bir rol oynamış­tır. İtalyan madrigallerine hayranlık besle­mesine ve bunların İngiltere’de tanınmasına yayımcı olarak yardım etmesine karşılık, Byrd’ün kendi dindışı vokal müziği açıkça tutucudur. Bunlardan çoğu viyol topluluğu eşliğinde eski tarz solo insan sesi için düşünülmüştür ve bir süre sonra, başta Byrd’ün öğrencisi Thomas Morley olmak üzere İngiliz madrigalcilerince kullamlma- maya başlamıştır. Byrd madrigal etkisi ver­mek için yapıtlarına bazen çok sesli eşlik düzenlemeleri eklemiştir.

Byrd’ün dinsel inançları, onun çok miktar­da İngilizce sözlü kilise müziği bestelemesi­ne engel olmamıştır. Günümüze ancak el yazmaları ulaşan bu parçalar da çok nitelikli olmakla birlikte, Byrd sanatındaki en yük­sek düzeye Latince sözlü dinsel parçalarda ulaşmıştır.