Mustafa Barzani Kimdir

Mustafa Barzani Kimdir, Mustafa Barzani Hayatı Hakkında Kısaca Bilgi

Mustafa Barzani (molla) (d. 1904, Barzani, Irak – ö. 1 Mart 1979, Washington, D. C.), Irak Kürt milliyetçi hareketinin önderi. Kürtlerin özerkliği için 50 yıl süren bir mücadele vermiştir.

1931’de büyük kardeşi Şeyh Ahmed’in başlattığı ayaklanmaya katıldı. Ertesi yıl Barzan aşiretinin başkanı oldu. II. Dünya Savaşı sırasındaki karışıklıklardan yararla­narak 1943’te yönetime başkaldırdı. Ağus­tos 1945’te geniş çaplı bir ayaklanmaya dönüşen bu hareketin bastırılması üzerine aşiretiyle birlikte İran’a geçti. 13 Ocak 1946’da SSCB’nin desteğiyle Mehâbad’da ilan edilen Kürt Cumhuriyeti’nin kurulu­şunda önemli rol oynadı ve tümgeneral rütbesiyle başkomutanlığa getirildi. SSCB’nin İran’dan çekilmesiyle (1947) Kürt Cumhuriyeti’ne son verilince, 500 silahlı adamıyla Türkiye-İran sınırı üzerinden SSCB’ye kaçtı. Burada kaldığı yıllarda Moskova Dil Enstitüsü’nde öğrenim gördü.

Abdülkerim Kasım’ın 1958’de krallığa son veren darbesinden sonra Irak’a döndü. Yasal bir kimlik kazanan Kürdistan Demokrat Partisi’nin önderi olarak önceleri yeni yönetimi destekledi. Ama ekonomik ve kültürel haklar konusunda verilen sözler yerine getirilmeyince, Eylül 1961’de ayak­landı ve peşmerge (ölüm öncüsü) denen gerilla kuvvetiyle Kuzey Irak’ın büyük bir bölümüne egemen oldu. Irak yönetimindeki çeşitli değişiklikler doğrultusunda zaman zaman ateşkes anlaşmaları yapmakla birlik­te, Kuzey Irak’ta özerk bir yönetim kurma­ya yönelik silahlı mücadeleyi başarıyla sür­dürdü. Mart 1970’te Kürtlerin isteklerini kabul eden bir antlaşmanın imzalanması üzerine, silahlı mücadeleye son verdi.

Antlaşmanın uygulanması için öngörülen dört yıllık sürenin bitimine doğru Irak yönetiminin 1957 nüfus sayımını temel alan sınırlı bir kültürel özerklik planı sunması, ilişkileri gerginleştirdi. Bu sırada Irak ile anlaşmazlık halinde olan İran’dan destek alarak yeniden silahh mücadeleyi başlatan Barzani, 1975’te bazı ödünler karşılığında Irak ile anlaşmaya varan İran şahı Muham­med Rıza Pehlevi’nin yardımı kesmesi üze­rine, çatışmayı durdurarak İran’a geçti. 1976’da ABD’ye gitti ve orada öldü. Oğul­lan Mesud ve İdris (ö. 1987), İran-Irak Savaşı’nın başlamasından (1979) sonra Irak’taki Kürt hareketini yeniden toparla­maya giriştiler.