Matematik Sözlüğü – Matematiksel Kavramlar- Semboller – Açıklamaları -Anlamları – A'dan Z'ye

SÖZLÜK

– A –

açık önerme: İçinde değişken bulunan ve bu değişkene verilen değerlerle doğruluğu veya yanlışlığı belli olan önerme.

aksiyom: Doğruluğu ispatsız kabul edilen önerme.

alt küme: A kümesinin her elamanı B kümesinin de elemanı ise
A, B nin alt kümesidir.

apsis: Analitik düzlemde bir noktanın dikey eksene olan uzaklığı.

ayrık kümeler: Kesişimleri boş olan kümeler.

açı: Başlangıç noktası ortak olan iki ışının birleşim kümesi.

argüment: Düzlemde bir karmaşık sayıyı orijine birleştiren ışının,
x ekseni ile yaptığı pozitif yönlü açı.

artan fonksiyon: Reel değişkenli bir fonksiyonda serbest değişken artarken, bunların görüntülerini de artıran fonksiyon.

analitik düzlem: Üzerine koordinat sistemi yerleştirilmiş düzlem.

aralarında asal polinom: P(x) ve Q(x) polinomlarının her ikisini de bölen (sabit olmayan) bir polinomun olmaması hali.

aralarında asal sayılar: Ortak bölenlerinin en büyüğü 1 olan en az iki tam sayıya denir.

asal sayı: 1 ve kendisinden başka pozitif böleni olmayan 1 den büyük pozitif tam sayılara denir.

– B –

bağımsız olaylar: İkisinden birisinin oluşu veya olmayışı diğerinin olma olasılığını etkilemeyen iki olay.

başlangıç noktası (orijin): Koordinat eksenlerinin kesiştikleri nokta.

bire bir eşleme: İki kümenin elemanları arasında bir elemana karşı bir eleman alınarak yapılan karşılaştırma.

birim çember: Merkezi orijin ve yarıçapı 1 birim olan çember. Denklemi x2 + y2 = 1 dir.

bire bir fonksiyon: Farklı elemanları, farklı elemanlara götüren fonksiyon.

baş kat sayı: Bir polinomda en büyük dereceli terimin kat sayısı.

bire bir fonksiyon: Tanım kümesinde bulunan her farklı elemanı değer kümesinin farklı elemanlarına eşleyen fonksiyon.

birim eleman: A kümesi üzerinde bir D işlemi verildiğinde “x Î A olmak üzere x D e = e D x ise e birim elemandır.

birim (etkisiz) fonksiyon: Her elemanı kendisine eşleyen fonksiyon.

birleşme özeliği: A üzerinde D işleminin “x, y, z, Î A için
x D (y D z) = (x D y) D z özeliği sağlanması.

bağıntı: Bir kartezyen çarpımın alt kümesi.

boş küme: Hiç elemanı olmayan küme.

– C – Ç –

çember: Bir düzlemdeki sabit bir noktadan eşit uzaklıkta bulunan noktaların kümesi.

çembersel permütasyon: Bir kümenin elemanlarının bir çember üzerindeki sıralanma biçimlerinden her birisi.

çıktı: Bir olasılık deneyinde, karşılaşılması mümkün olan durumlardan her birisi.

çözüm kümesi: Bir açık önermeyi sağlayan değerlerin kümesi.

çelişki: Doğruluk değeri daima yanlış (0) olan bileşik önerme.

– D –

denk polinomlar: Aynı dereceli terimlerinin kat sayıları eşit olan polinomlar.

deklemi çözmek: Denklemin köklerinin bulma işlemi.

denklemin çözüm (doğruluk) kümesi: Bir deklemin köklerinin oluşturduğu küme.

diskriminant: ax2 + bx + c = 0 denkleminde

D = b2 – 4 ac sayısı

denklem sistemi: En az iki denklemin meydana getirdiği sistem.

değişme özeliği: A kümesi üzerinde verilen bir D işleminin “x, y Î A için x D y = y D x özeliğini sağlaması.

denk önermeler: Doğruluk değerleri aynı olan önermeler.

denklik bağıntısı: Yansıma, simetri ve geçişme özeliklerine sahip olan bağıntı.

– E –

eleman: Kümeyi oluşturan nesnelerin her biri.

eşitsizlik sistemi: En az iki eşitsizliğin meydana getirdiği sistem.

evrensel niceleyici: ” sembolü ile gösterilir, “her” veya “bütün” anlamındadır.

esas ölçü: olmak üzere ölçüsü, q + k × 2p olan açının esas ölçüsü q dır. q Î [0 , 2p)

evrensel küme: Üzerinde çalışılan konuyla ilgili olan tüm elemanları içeren küme.

– F –

fonksiyon: Tanım kümesinin her elemanını, değer kümesinin yalnız bir elemanıyla eşleyen bağıntı.

faktöriyel: n bir doğal sayı olmak üzere 1 den n ye kadar (n dahil) bütün doğal sayıların çarpımı. (n!)

fonksiyonun tanım kümesi: f : A ® B fonksiyonunda, A kümesi.

fonksiyonun değer kümesi: f : A ® B fonksiyonunda, B kümesi.

fonksiyonun görüntü kümesi: f : A ® B fonksiyonunda, A nın elemanları ile eşlenmiş olan elemanların oluşturduğu küme.

fonksiyonun grafiği: Fonksiyona ait ikililerin analitik düzlemde meydana getirdiği şekil.

– G –

grad: Bir açı ölçüsü (400 eş parçaya ayrılan bir çemberin, bu parçalarından bir tanesini gören merkez açının ölçüsü).

gerektirme: p Ş q şartlı önermesinin doğruluk değeri 1 ise bu önerme gerektirmedir.geometrik yer: Aynı özelikleri taşıyan noktaların oluşturduğu küme

– H –

hipotez: p Ş q şartlı önermesinde p önermesi.

hüküm: p Ş q şartlı önermesinde q önermesi.

– İ –

içine fonksiyon: f : A ® B fonksiyonunda f(A) ¹ B ise f içine fonksiyondur.

indirgenemez polinom: Sabit olmayan en az iki polinomun çarpımı olarak yazılamayan polinom.

işlem: A ´ A nın bir alt kümesinden B ye fonksiyon.

ispat: Bir teoremin hükmünün doğru olduğunu gösterme.

irrasyonel sayı: Devirli ondalık açılımı olmayan sayı.

imkânsız olay: Olasılığı sıfır olan olay.

– K –

karakteristik: Bir sayının onluk logaritmasının tam kısmı.

kesin olay: Olasılığı 1 olan olay.

kalan sınıfları: kümesinin elemanları.

– M –

mantis: Bir sayının onluk logaritmasının ondalıklı kısmı. mantis m ise, m Î [0, 1) dir.

– O –

olasılık: Bir olayın olabilme şansını belirten sayı.

olay: Örneklem uzayın her alt kümesi.

ordinat: Analitik düzlemde bir noktanın yatay eksene olan uzaklığı.

– Ö –

önerme: Doğru ya da yanlış kesin bir hüküm bildiren ifadeler.

örten fonksiyon: Değer kümesindeki bütün elemanları tanım kümesinin en az bir elemanı ile eşlenen fonksiyon.

özalt küme: Bir kümenin kendinden farklı alt kümesi.

örneklem uzay: Bir olasılık deneyinde bütün çıkanların kümesi.

özdeşlik: Değişkenin her reel değeri için doğru olan eşitlik.

– P –

permütasyon: Bir kümenin tamamının ya da bir parçasının, elemanlarının sıralanma biçimlerinden her birisi.

parabol: , f(x) = ax2 + bx + c fonksiyonunun grafiği.

polinom: Çokterimli, H(x) halkasının P(x) = a0 + a1x + … + anxn elemanı.

polinom denklem: P(x) = 0 eşitliği.

polinomlarda E.B.O.B.: Sıfırdan farklı P(x) ve Q(x) polinomlarının her ikisini de bölen en büyük po- linom.

polinomlarda E.K.O.K.: Sıfırdan farklı olan ve sabit olmayan iki ya da daha çok polinomun, her birine tam olarak bölünebilen en küçük dereceli polinom.

– S –

sabit fonksiyon: Gürüntü kümesi bir elemandan oluşan fonksiyon.

sabit polinom: a ¹ 0 için P(x) = a polinomu

sayı doğrusu: Üzerine reel sayıların yerleştirildiği doğru.

sıralama bağıntısı: Yansıma, ters simetri ve geçişme özelikleri olan bağıntı.

sonlu küme: Eleman sayısı sayılabilir çoklukta olan küme.

sonsuz küme: Eleman sayısı sayılamayan çoklukta olan küme.

şartlı önerme: p Ş q şeklindeki bileşik önerme.

sanal birim: Karesi – 1 olarak düşünülen i sayısı.

sıralı ikili: İki nesnenin oluşturduğu eleman.

– T –

terim: Bir bilim dalı içinde özel anlamı olan kelime.

teorem: p º 1 olmak özere p Ş q gerektirmesi.

totoloji: Doğruluk değeri daima 1 olan bileşik önerme.

tümleyen küme: A Ì E olmak üzere, E de olup A da olmayan elemanların kümesi.

– Ü –

üstel fonksiyon: İçinde üslü bir ifade bulunduran ve bu ifadenin üssü değişken olan fonksiyon.

– V –

varlıksal niceleyici: $ sembolü ile gösterilir “bazı” veya “en az bir” şeklinde okunur.


SEMBOLLER

Sembol Anlamı
Ù ve
Ú veya
Ş ise
Û gerek ve yeter koşul
p’ p önermesinin değili
= eşittir
¹ eşit değildir
º denktir
Ï elemanı değildir
È birleşim
Ç kesişim
Æ,{ } boş küme
fark (kümelerde)
$ bazı, en az bir
her, bütün
A’ A kümesinin tümleyeni
A ´ B A ve B kümelerinin kartezyen çarpımı
f : A ® B A dan B ye f fonksiyonu
n|m n tam sayısı m tam sayısını tam böler
tam sayıların m ile bölünmesinde kalan sınıflarının kümesi
[a, b] a, b kapalı reel sayı aralığı
(a, b) a, b açık reel sayı aralığı
x in denklik sınıfı
doğal sayılar kümesi
pozitif doğal sayılar kümesi
tam sayılar kümesi
pozitif tam sayılar kümesi
negatif tam sayılar kümesi
rasyonel sayılar kümesi
irrasyonel sayılar kümesi
gerçel (reel) sayılar kümesi
Î elemanıdır
< küçüktür
> büyüktür
£ küçüktür veya eşittir
³ büyüktür veya eşittir
der[P(x)] P(x) polinomunun derecesi
|x| x in mutlak değeri
D diskriminant, D = b2 – 4ac sayısı
öyleki
Ì Alt küme
Ë Alt küme değil
Ì Kapsar
a ya eşit veya a dan büyük olan doğal sayılar kümesi
logax x in a tabanına göre logaritması
lnx x in doğal logaritması
s(A) A kümesinin eleman sayısı
E evrensel küme
AB yayının uzunluğu
i Sanal birim i2 = –1
Re(z) z karmaşık sayısının reel kısmı
lm(z) z karmaşık sayısının sanal kısmı
n! n çarpansal (faktöriyel)
P(n, r) n elemanlı kümenin r li permütasyonlarının sayısı
C(n, r) n elemanlı bir kümenin r li kombinasyonlarının sayısı
P(A) A olayının olasılığı
P(Aı ) A olayının olmama olasılığı
P(A / B) A nın B koşullu olasılığı
karmaşık sayılar kümesi
f – 1 f fonksiyonunun tersi
fog g ile f fonksiyonlarının bileşkesi olan fonksiyon
Sigma (Toplam sembolü)
Pi (Çarpım sembolü)
e Epsilon
sgn Signum (işaret)
Tam kısım
df f fonksiyonunun diferansiyeli
İntegral işareti
(an) an dizisi
Ek(A) Ek matris
Det(A) A matrisinin determinantı
rank(A) A matrisinin rankı
Eküs En küçük üst sınır
Ebas En büyük alt sınır
[AB] AB doğru parçası
|AB| AB doğru parçasının uzunluğu
AB AB doğrusu
[AB AB ışını
{ … } Küme işaretidir. Bir kümeyi göstermeye yarar.
{ x|… } Kümenin elemanlarının ortak özelikleri metoduyla yazılması
» Yaklaşık olarak eşit
@ eşlik
paralellik
^ diklik
AOB açısı
Açının ölçüsü (“Açısal bölgenin ölçümü” yerine kısaca “açının ölçüsü” diyoruz.)
üçgen işareti
ABC üçgeni
AB yayı
AB yayının ölçüsü
Å Saat aritmetiğininde toplama
Ä Saat aritmetiğininde çarpma
ABC üçgeninin alanı
A(ABC) ABC üçgeninin alanı
Ta Taban alanı
Ya Yanal alanı
V Hacim
ABC üçgeninin çevresi
mm Milimetre
cm Santimetre
dm Desimetre
m Metre
dam Dekametre
hm Hektometre
km Kilometre
mm2 Milimetre kare
cm2 Santimetre kare
dm2 Desimetre kare
m2 Metre kare
dam2 Dekametre kare
hm2 Hektometre kare
km2 Kilometre kare
a Ar
daa Dekar
ha Hektar
mm3 Milimetre küp
cm3 Santimetre küp
dm3 Desimetre küp
m3 Metre küp
dam3 Dekametre küp
hm3 Hektometre küp
km3 Kilometre küp
YTL Yeni Türk Lirası
YKr Yeni kuruş (100 YKr = 1 YTL)
ml Mililitre
cl Santilitre
dl Desilitre
lt Litre
dal Dekalitre
hl Hektolitre
kl Kilolitre
mg Miligram
cg Santigram
dg Desigram
g Gram
dag Dekagram
hg Hektogram
kg Kilogram
Gün
sa Saat
d Dakika
sn Saniye

14 yorum

  1. ya arkadaşlar bu site güzel de ben bir şeyi arıyorum
    bir basit serinin geometrik hesaplamasını yaparken log dan yaralandım
    soru aynen şöyle
    logG=1/4(log2+log5+log8+log20)
    =1/4(0.30103+0.69897+0.90309+1,30103)
    =1/4(3,20412)
    =0,8010

    log dışına nasıl çıkaracağım. teşekkürler

Yorumlar kapatıldı.