İlk Türk Devletlerinde Bilim ve Sanat Anlayışı

Eski Türk Devletlerinde Bilim ve Sanat Hakkında Bilgi Kısaca

BİLİM VE SANAT

■  ilk Türk devletlerinden günümüze ulaşabi­len yazılı kaynaklar oldukça azdır. Bu ne­denle Türklerin bilim alanındaki etkinlikleri konusunda yeterli bilgiye sahip değiliz.

■  Gök bilimi ile ilgilenen Türkler bir yılı 365 gün 5 saatten biraz fazla olarak hesapla­mışlar ve günümüzdeki hesaplamaya son derece yaklaşmayı başarmışlardır. Türkler bu çalışmalar sonucu On İki Hayvanlı Türk Takvimini oluşturmuşlardır. Bu gelişmeler Türklerde astronomi bilimiyle uğraşıldığını gösterir.

■  Türkler bilim adamlarına çok büyük önem vermişlerdir. Kağanlar bu bilim adamlarını daima yanlarında bulundurmuşlardır. “Tayanç” ve “keneşçi” denilen bu danışma­lar kağanların her toplantısına katılmış­lardır. Danışmanların bulunduğu meclise; eski Türklerde “Keneş Meclisi”, Selçuklu­larda “Müşavere Meclisi”, Osmanlılarda ise “Meclis-i Meşveret” ismi verilmiştir.

■  Türk sanatının önemli eserlerinden biri de bozkır hayatının simgesi olan çadırlar (otağ)’dır. Bu çadırlar çok büyük olup Türk aile birliğinin kutsal bir sembolü sayılırdı.

■  Hunlar ve Göktürkler göçebe yaşam tar­zı sürdürdükleri için bu dönemlerde kalıcı mimari eserler verilmemiştir. Yani yerleşik yaşama özgü olan saray, tapınak, kale gibi yapılara rastlanmamıştır.

■  Uygurların yerleşik hayata geçmesiyle bir­likte Türklerde çadır sanatı yerini mimariye bıraktı. Şehircilik ve bayındırlık alanında da bu dönemden itibaren gelişmeler görül­dü. Uygurlarda mimarinin yanı sıra heykel ve resim sanatı da gelişme göstermiştir. Uygurlar kurdukları şehirlere Ordu-balık adını vermişlerdir.

İlk Türk devletlerinde bilim sanat özellikleri, İslamiyetten önceki Türk devletlerinde bilim ve sanat konu anlatımı özet

El Sanatları

■  Demircilik ve maden işlemeciliği, Türkler­de gelişmiştir.

■  Dokumacılık, altın ve diğer madenlerden yapılan süs eşyaları, eyer ve koşum takım­ları, çeşitli savaş aletlerinin yapımı, gelişen başlıca el sanatları olmuştur.

■  Süsleme sanatında daha çok hayvan ve bitki motiflerine yer verilmiştir. Türk sana­tındaki bu tür süslemeye hayvan üslubu denilmiştir.

■  Türk kültürüne ait son yılların en önemli buluşu, 1970 yılında Kazakistan’ın merkezi Almaata yakınlarındaki bir kurgandan çı­karılan Altın Elbiseli Adam hey­kelidir. Bu heykeldeki altın işçiliği Türk maden sanatının en gelişmiş örneğini gösterir. (Esik Kurganı)

Altaylar’da Pazırık Kurganında bulunan halı (MÖ. IV. yüzyıl) dünyanın en eski halisidir. Bu halıda sü­variler ve hayvan figürleri yer almaktadır. Bu bulgu da Türk­lerde dokumacılığın ne kadar geliştiğini gösterir.

Resim

■  Hunlardan kalma eserler üzerinde insan ve hayvan resimlerinin bulunması Türklerin resim sanatıyla ilgilendiklerini gösterir.

■  Göktürkler döneminde Kül Tigin ve Bilge Kağan adına dikilen anıtların duvarlarında onların yaptıkları savaşları anlatan betim­lemelere yer verilmesi Göktürklerin resim sanatıyla ilgilendiklerinin göstergesidir.

■  Türk resim sanatı Uygurlar döneminde ilerlemiştir. Duvar resimlerinde (fresk) ge­nellikle Mani ve Buda dinlerine ait konular işlenmiştir. Uygur şehirlerinin kalıntılarındaki minyatürler, Türk resim sanatının ilk önemli örnekleridir. Uygurlardan kalma bu minyatürler Moğollar aracılığı ile islam dün­yasına girmiştir.

Heykel

■ Türk sanatındaki ilk heykel örnekleri Gök­türkler dönemindeki balbal taşlarıdır. Bu taşlar, ölen kahramanların mezarlarının başına dikilir ve öldürdüğü düşmanları simgelerdi. Uygurlar döneminde heykel sanatı oldukça gelişmiştir. Uygur heykel sanatın­da daha çok hayvan üslubu kullanılmıştır.

Müzik

■  Türk sanatı içinde en gelişmiş unsurlardan birisi de musikidir.

■  Türk devletlerinde askeri bando çok yay­gındı. Göktürk ve Uygur bandolarında da­vulun yanında nefesli çalgılar da bulunur­du. Askeri bandonun hükümdar huzurunda marş çalması, daha sonraki Selçuklular ve Osmanlılar döneminde de devam etmiştir.

■  Türk müzik aletleri içinde en önemlisi ko­puz idi. Destan, kahramanlık olayları ve çeşitli hatıralar, saz şairleri tarafından ko­puz çalınarak söylenirdi, ilk Türk devletlerindeki önemli müzik aletlerinden biri de çifte kavaldır. Besteye “İr” melodiye “Küg” denilmiştir.

İlk Türk devletlerinde bilim sanat hakkında yorumlarınızı aşağıdan hemen yazabilirsiniz.

6 yorum

  1. Teşekkürler ama kısası olsa daha iyi olurdu ama yinede işime yaradı kısacası teşekkürler bu arada burda tüm LOVATİC kardeşlerime ve SELENATOR kardeşlerime selamlarımı yolluyorum…

melih için bir yanıt yazın Yanıtı iptal et

Adını veya rumuzunu yazabilirsin.