Gürgen Nedir Nerede Yetişir?

Gürgen, huşgiller (Betulaceae) familyasının Carpinus cinsinden kışın yapraklarını döken 25 kadar ağaç ya da yüksek çalı türünün ortak adı. Tüm Kuzey Yarıküre’de yaygın olan bu ağaçların en çok kerestesinden yararlanılır; ayrıca süs bitkisi olarak da değerlendirilir. Gürgen Nedir Nerede Yetişir?

Gürgenler yavaş büyüyen dayanıklı ağaçlardır; düzgün grimsi kabukla kaplı oluklu gövdeleri, yatay uzanan dallan ve almaşık olarak dizilen yumurta biçimli yapraklan vardır. Erkek ve dişi çiçekleri ilkbaharda ortaya çıkar. Yaklaşık 1 cm uzunluğunda, sivri uçlu ve sert kabuklu meyveleri yaprağı andıran üç loplu bir meyve örtüsüyle kaplıdır.

Avrupa, Anadolu, Kafkasya ve İran’da yaygın olan adi gürgen (Carpinus betulus) yaklaşık 20 m yüksekliğinde oluklu gövdeli bir türdür. Olgunlaştığında üst yüzü tüysüz ve mat yeşil bir görünüm alan yumurta biçimli yapraklarının kenarları çift dişlidir. Bazı çeşitlerinden parkçılıkta süs bitkisi olarak yararlanılan adi gürgenin beyazımsı renkli sert odunu tarım aletleri ve mekik yapımında kullanılır. Balkanlar ile Anadolu’nun güneyi ve İran’ın kuzeyine yayılmış olan Doğu gürgeni (C. orientalis), yüksekliği 5-6 m arasında değişen ufak bir ağaçtır. Açık gri renkli ve düzgün bir gövde kabuğu, uzunluğu 2,5-5 cm arasında değişen koyu yeşil renkli, sivri uçlu ve yumurta biçimli yaprakları vardır. Bazı çeşitlerinden süs bitkisi olarak yararlanılır. Uzunluğu 12 m’ye ulaşan Amerika gürgeninin (C. caroliniana) mavimsi-gri renkli bir kabukla kaplı düzgün gövdesi hafifçe sarkık ince dallara ayrılır. Yaklaşık 10 cm uzunluğundaki yumurta biçimli ve kahverengimsi-yeşil renkli yaprakları sonbaharda kırmızıya ya da turuncuya döner. Yüksekliği 15 m’ye ulaşan Asya kökenli C. cordata ile yumuşak tüylü yaprakları olan Japon gürgeni (C. japonica) ve Kore gürgeni (C. eximia) iyi bilinen öbür gürgen türleridir.

Türkiye’de başlıca adi gürgen ve doğu gürgeni olmak üzere iki gürgen türü yetişir; büyük ölçüde yakacak odun olarak kullanılan bu ağaçlar kayacık ağaçlarıyla birlikte orman alanlarının yaklaşık yüzde 2,5 kadarını kaplar.

Bu yazıya ilk yorumu sen yaz!

Hemen Yorum Yaz

Adını veya rumuzunu yazabilirsin.