Guatemala Başkenti Neresidir

Gatemala Başkenti Neresidir, Guatemala Nerede

Guatemala, resmî adı Guatemala cumhu­riyeti, İspanyolca, repüblica de Guatemala, Orta Amerika’nın üçüncü büyük ülkesi. Kıstağın kuzeybatı ucunda 108.889 km²‘lik bir alanı kaplar. Kuzey ve batıda Meksika, doğuda Belize, Honduras ve El Salvador’la çevrilidir. Güneyde Büyük Okyanus boyun­ca uzanan 240 km’lik kıyı şeridinin dışında, doğuda Honduras Körfezinde Antil Denizi­ne de kıyısı vardır. Başkenti Guatemala kentidir. 1991 tahmini nüfusu 9.177’dir.

Doğal. yapı. Guatemala coğrafi bakımdan dört bölgeye ayrılır: Peten, orta plato, Atlas kıyı boyu, güney kıyısı. Ülkenin kuzeyinde Meksika ve Belize sınırları arasında uzanan Peten, kireçtaşı oluşumlu alçak ve düz bir platodur. Yağmur ormanlarıyla kaplı olan bölgede çok sayıda göl ve gölcük bulunur. Ülkenin yaklaşık yarısını kaplayan orta plato iki dağ sırası sisteminden oluşur. Batıda 2.900 m’ye kadar yükselmekle birlik­te aşınmış bir yapı gösteren yaşlı Cuchuma- tanes Tepeleri kuzeydoğuya doğru giderek alçalır. Daha güneyde yer alan ve güneydo­ğu yönünde uzanan Sierra Madre, Büyük Okyanus kıyısına koşut 33 yanardağın sıra­landığı görkemli bir zincir oluşturur. Bu yanardağlardan Tajumulco (4.220 m) ülke­nin en yüksek noktasıdır. Santa Marfa (3.772 m), Fuego (3.763 m) ve Pacaya’da (2.552 m) sürekli etkinlik görülür. Bir huni biçiminde Honduras Körfezine doğru soku­lan düzlüklerin oluşturduğu Atlas kıyı bo­yu, ülkenin en büyük gölü Izabal’ı (y. 585 km²) içine alır. Büyük Okyanusa bakan ve genişliği 50 km’yi bulan güney kıyısı volkanik kökenli topraklarla örtülüdür. Ülkenin kuzeyindeki yamaçlardan doğan Usumacinta ve kollan Meksika Körfezine,

Motagua, Polochic ve Sarstün (Sarstoon) gibi ırmaklar Antil Denizine dökülür. Gü­neydeki dağlardan doğan Suchiate, Ocosito ve Samalâ gibi kısa ırmaklar ise Büyük Okyanusa karışır.

Tropik kuşak içinde yer alan Guatemala’ da denizin yumuşatıcı etkisi ve düzensiz yüzey şekilleri nedeniyle çeşitli iklim özel­likleri görülür. Deniz düzeyine yakın yerler­de 25°C-30°C arasında değişen yıllık ortala­ma sıcaklık, 600-1.800 m arasındaki ılıman kuşakta 17°C’ye, daha yukarılarda ise 13°C’ye kadar iner. En soğuk aylar aralık ve ocaktır. Kurak mevsim genelde kasımdan mayısa değin sürer. Ilık Antil sularından gelen rüzgârların yıl boyunca estiği Atlas kıyı boyunda yağışlar bütün yıla dağıldığın­dan kurak mevsim yaşanmaz. İç kesimlerde ise, yüksek platolarda ortalama 2.000 mm olan yıllık yağış miktarı doğudaki kurak alanlarda 1.000 mm’ye kadar iner.

Kuzeydeki, tropik ormanlar kerestelik ağaçlarla kauçuk ve palmiye türleri bakı­mından son derece zengindir; bu bölgenin güneyinde bazı çam ormanlarına da rastla­nır. Atlas kıyı boyu benzer bir bitki örtüsü gösterir. Kıyı şeritleri mangrovlarla kaplı­dır. Düzlük alanlardaki ağaç türleri yüksek kesimlere doğru yerini çam, göknar, söğüt ve meşe ağaçlarına bırakır. En yaygın yabanıl hayvanlar geyik, maymun ve pekaridir. Jaguar, tapir ve pumaların sayısı çok azdır. Polochic Irmağında timsah, Izabal Gölünde manati bulunur. Zengin kuş varlığı yaban hindisi ve ördeği ile kumru ve sülün gibi türleri kapsar. Görkemli tüylü ve çok ender rastlanan bir kuş olan ketzal ulusal amblem olarak seçilmiştir.

Nüfus. Guatemala toplumu iki ana toplu­luktan oluşur: Maya Yerlileri ve Ladinolar. Toplam nüfus içinde hem Mayaların, hem de İspanyol-Yerli karışımı Ladinolann oranı yüzde 45’tir (1987). Ülkede ayrı­ca küçük Siyah ve beyaz toplulukları da yaşar. Siyahlar köleliğin kaldırılmasından (1824) sonra Yerliler ve İspanyollarla kolay­ca kaynaşmıştır. Ladino yaşam biçimini benimseyen Mayaların sayısı giderek art­maktadır. Geleneksel yapılarını daha çok korumuş olan Yerli topluluklan özellikle kuzey ve batıda olmak üzere plato ovaların­da yaşarlar. Ordudaki askerlerin büyük bölümü bu Yerlilerden oluşur. Resmî dil İspanyolca olmakla birlikte 20’ye yakınYerli lehçesi de konuşulur. En yaygın lehçeler 16. yüzyılın ikinci yansında yazıl­mış Popol Vuh adlı kitapta kullanılan Kiçe ile Kakçikel, Mam ve Kekçi lehçeleridir. Yerlilerin çoğu İspanyolca da bilir. Resmî kilise bulunmamakla birlikte en yaygın mezhep Katolikliktir. Aynca çeşitli Protes­tan cemaatleriyle küçük bir Yahudi toplulu­ğu vardır.

Nüfus yoğunluğu (1991) km² başına 84,3 kişidir. Toplam nüfusun yaklaşık üçte ikisi kırsal kesimde yaşar. Nüfusun en sık olduğu yerler Guatemala kenti ve yüksek ovalar­dan oluşan yöresi ile güney kıyısının batı kesimidir. Nüfus artış hızı Orta Amerika ortalamasının biraz üzerindedir. 1989 veri­lerine göre ölüm ve doğum oranları sırasıyla binde 7,3 ve binde 39,4’tür.

Ekonomi. Guatemala’da büyük ölçüde tarıma dayanan, gelişme yolunda bir piyasa ekonomisi yürürlüktedir. Sermaye yatırım­ları yoluyla etkinlik gösteren büyük yabancı şirketlerin ekonomide önemli bir ağırlığı vardır. 1970’lerde ulaşılan yüksek ekono­mik büyüme hızı, 1980’lerin başlarında tarım ürünlerinin dünya piyasalarındaki fi­yatlarının düşmesiyle kesintiye uğramıştır. 1989 verilerine göre ülke gayri safi milli hasılası (GSMH) 8,2 milyar ABD Doları, kişi başına milli gelir ise 920 ABD Dola- n’dır.

Gayri safi yurt içi hasıla (GSYIH) içindeki payı dörtte biri geçen tarım sektöründe toplam işgücünün yarıya yakım çalışır. Tarım ürünleri ihracat gelirlerinin beşte üçünü karşılar. Guatemala Orta Amerika’ mn en önde gelen kahve üreticisidir. Öteki önemli ticari ürünler şeker kamışı, pamuk, muz, kakule, baklagiller ve taze ettir. Tahıl üretimi başta mısır ve kocadan olmak üze­re, önemli bir artış göstermiş olmakla birlikte, iç gereksinimi karşılamaktan uzak­tır. Başlıca çiftlik hayvanları sığır, domuz ve koyundur. Ülke topraklarının yaklaşık beşte ikisini kaplayan ormanlardan kereste­nin yanı sıra çiklet yapımında kullanılan chicle (Achras zapota’nin sütümsü özsuyu) elde edilir. Küçük miktarlarda balık, ka­buklu ve yumuşakça türünden deniz ürünle­ri ihracatı da vardır.

Guatemala’nın zengin yeraltı kaynakları arasında nikel, bakır, kurşun, demir, anti­mon, tungsten ve barit sayılabilir. Son yıllarda ülkenin kuzeybatısında, Meksika sının yakınlarında petrol rezervleri bulun­muştur. Madencilik sektörü henüz yeterince gelişmemiştir. Yeni kurulan petrol sanayisi­nin dışında bir miktar bakır, çinko, demir, feldispat ve gümüş çıkanlır.Gatemala Başkenti Neresidir, Guatemala Nerede hakkında bilgi verdik.