Erozyon İle İlgili Yazı

Erozyon ile ilgili bilgi hakkında bilgi kısaca özet, Erozyon ile ilgili yazı

Toprağı tutan bitki örtüsüdür. Bu bitki örtüsünün bir şekilde tahrip edilmesi sonucunda toprak bir yerden başka yere taşınır. Bu taşınma yağmur, rüzgar gibi etkenlerle olur. Toprağın taşınması ilk bakışta çok zararlı gibi gözükmese de aslında uzun vadede büyük zararları vardır. Yağmur ve rüzgar gibi etkenlerle taşınan toprak baraj göllerinin içinde birikmeye başlar ve zamanla baraj göllerinin hacmi küçülür. Ayrıca toprağın en verimli kısmı erozyonla taşınan kısmıdır. Bu şekilde verimli olan topraklar iş görmeyecek yerlere taşınmış olur ve verim düşer.

Türkiye’de erozyon büyük oranda su nedenli görülmektedir. Topraklarımızın yüzde 90’ı su erozyonuna maruz kalırken, yüzde 1’i rüzgar erozyonuyla taşınır. Tarım toprakları için ise yüzde 75 su erozyonundan söz edilir.

Topraktaki bitki örtüsü toprağın tutulması açısından çok önemlidir. Erozyonun nedeni direk olarak bitki örtüsünün tahribidir. Bunun yanındaki bazı faktörlerle de erozyon çok önemli miktarlara ulaşabilir. Bunlar toprağın eğimi, toprağın taşınabilirliği, iklim özellikleri ve yağış miktarı, insanların toprağı erozyona göre şekillendirip şekillendirmemesi gibi faktörlerdir. Normal şartlarda doğada belirli bir süre içinde erozyon görülmesi normaldir. Bu tür erozyona normal erozyon denir. Ancak insanların doğayı bozucu etkileri sonucu kısa sürelerde oluşmuş erozyonlar vardır ki, bunlara hızlandırılmış erozyon adı verilir. Hızlandırılmış erozyonun en önemli nedenleri arasında hayvanların aşırı otlatılması, ormanlara zarar verilmesi gibi nedenlerdir. Bu şekilde yapılan tahriplerle toprak rahatlıkla taşınabilmektedir.

Su Erozyonu

Türkiye’de en sık görülen erozyon çeşidi olan bu erozyon tipi 5’e ayrılmaktadır: Damla erozyonu, oluk erozyonu, yarıntı erozyonu, yüzey akış erozyonu, akarsu yataklarının oluşturduğu erozyon.

Damla Erozyonu

Damla erozyonunda yağmur yağarken düşen damlaların toprağa dokunduğu andaki kuvvetiyle toprağı delmesi ve çevreye fırlatması toprak taşınır. Bu taşınmalar ilk bakışta çok küçükmüş gibi düşünülse de 60 cm yüksekliğe ve 100-150 cm’ye kadar ulaşan damla erozyonları bulunmaktadır. Hatta diğer erozyon çeşitleri arasında en ciddi olanıdır. Damla erozyonunda etkili olan faktörler şekil açısı, sıçrama açısı, krater genişliği, damlanın yere düştüğü yüksekliktir. Daha önceden su birikintisi olan bir yere su damlası düşerse sıçrama açısı küçüleceğinden daha az etkili olur. Damlanın çağı arttıkça da verdiği zarar ve toprağı sıçratma gücü artar. 2 mm çapındaki bir yağmur damlası yere çarptığında 40 gr kadar ağırlıkta bir toprağı 1 cm kadar çevreye dağıtabilir. Yağışın yaptığı basınç ile toprak iyice sıkışarak suya geçirgen olmayan bir yüzey tabakasıyla kaplı hale gelir.

Yüzey Akışı Erozyonu

Yüzeyden akan suyun başka maddelerle birlikte toprağı da taşımasıyla görülen erozyon tipidir ancak toprağın rengi de koyu olduğundan gözle gözlemlenmesi çok kolay değildir.

Oluk Erozyonu

Oluk erozyonu yüzey akışı erozyonunun bir sonraki aşamasıdır ve yüzeyden akan suyun zamanla oluklar oluşturmasıyla oluşur. Oluşan oluklarda su erozyonu daha da artırarak akar.

Yarıntı Erozyonu (Gully)

Oluk erozyonunun da ilerlemiş şeklidir ve oluklar daha da derinleşerek yarıkları oluşturur. Erozyon daha da artırarak buradan su akar. 3 farklı çeşitte yarıntı erozyonu vardır: U şeklinde, V şeklinde, Basamak şeklinde

Akarsu Yataklarının Yarattığı Erozyon

Akarsular her zaman aynı ölçülerdeki yataklarda akmazlar, zamanla yataklarını aşındırarak derinleştirir ve genişletirler. Bu erozyon tipine de akarsu yataklarının yarattığı erozyon denir. Akarsuyun hızı erozyonun şiddeti açısından çok önemlidir. Toprak 3 şekilde aşınır: süspansiyon şeklinde, sıçramalar şeklinde taşınım, yatak yükü şeklinde taşınım

Özel Erozyon Çeşitleri

Bu erozyon tipleri dışında bazı özel tipler de vardır. Toprağın üst kısmının sıkışmış halde bulunduğu durumlarda eğer bu tabakanın altında su ile dolu bir tabaka varsa bu tabakada yani toprağın altında gelişen erozyona tünel erozyonu denir.

Volkanik fışkırmaların olduğu tepelerde yığılan sivri şekildeki tepelerin aşınmasıyla oluşan erozyona sivri tepe erozyonu adı verilir.

Bazı bölgelerin korunduğu ancak bazı bölgelerde ciddi bir aşınmanın görüldüğü volkanik arazi erozyonlarına korunmuş sütun erozyonu adı verilir. Ülkemizde de görülen peri bacaları bunlara iyi bir örnektir.

Yer çekimi kuvvetiyle yer değiştiren bir grup toprağın erozyonuna da kütle hareketleri adı verilir.

Rüzgar Erozyonu

Buharlaşmanın hızlı olduğu bir arazide, toprak da nemini çabuk kaybeder ve bitki örtüsünde bazı kayıplar görülmeye başlanır. Aynı zamanda verimsiz toprakta tarım yapılması da güçleşir. Bu durumlarda rüzgar erozyonu ortaya çıkar ve verimli toprakların kaybına neden olur. Bu nedenle de bu bölgelerde tarım yapılamaz. Rüzgar erozyonu için kuraklık önemli bir faktör olduğundan özellikle İç Anadolu ve Doğu Anadolu bölgelerimizde görülür.

Erozyon İle İlgili Yazı Hakkında Yorumlarınızı Hemen Paylaşabilirsiniz.

5 yorum

Sinem için bir yanıt yazın Yanıtı iptal et

Adını veya rumuzunu yazabilirsin.