Derleme Film

Derleme Film Nedir

Derleme film, montaj filmi ya da kurgu filmi olarak da bilinir, başka amaçlarla çekilmiş ya da daha önce gösterilmiş filmler­den alınan parçalarla oluşturulan filmdir. Çok değişik niteliklerde olabilmekle birlikte bunlar genellikle bilgi verme, eğitme, etki­leme ve eğlendirmeye yönelik, kurmaca olmayan yapımlardır. Yayınlanmamış film­lerle daha önce gösterilmiş filmlerin bir arada kurgulandığı televizyon ya da sinema yapımları tam anlamıyla derleme film kap­samına girmez; ama bunların yayınlanmış parçalardan oluşan bölümleri derleme film sayılabilir.

Derleme film yapımında en önemli aşama kullanılacak parçaların bulunması, sınıflan­dırılması ve tanımlanmasıdır. Film arşivle­rinin ve haber filmi koleksiyonlarının çoğa­lıp gelişmesi bu süreci kolaylaştırmıştır, ilk başlarda özen gösterilmemesine karşın telif hakları da zamanla önem kazanmıştır. Gü­nümüzde kullanılan parçalar için genellikle telif hakkı ödenmekle birlikte bazı yapımcı­lar, derleme filmi normal bir filmin çeki­minden ucuz bulmaktadır. Sinemanın ilk yılları olan 1890’lardan bu yana yapılan derleme filmler zamanla kalıcı bir tür haline geldi. Türün ilk önemli örneği, Edwin S. Porter’m 1903 tarihli The Life of an American Fireman (Amerikalı Bir İtfaiyecinin Yaşamı) filmi oldu. Propa­ganda ve tanıtım amaçlarıyla yapılan derle­me filmlerin sayısında da, özellikle iki dünya savaşının öncesinde ve sonrasında artış görüldü. 1918’de gerçekleştirilen Ame­rica Answers (Amerika Cevap Veriyor), ABD hükümetinin resmî savaş değerlendirmesiydi. SSCB’de Dziga Vertov’un İstoriya grajdanskoi voini (1921; İç Savaşın Tarihi) adlı filmi, etkiyi artırmak amacıyla çeşitli kurgu tekniklerinin kullanıldığı ilk derleme örneklerindendi. II. Dünya Savaşı’nda ha­zırlanmış propagandaya yönelik derleme filmlerden bazıları da. Frank Capra’nın Why We Fight (1942-45; Neden Savaşıyo­ruz) dizisi, SSCB’de Dovjenko, Solntseva ve Avdeyenko’nun hazırladığı Bitva za naşu Sovietskuyu Ukrainu (1943; Ukrayna Sov- yetimiz İçin Savaş), Paul Rotha’mn Total War in Britainı (1945; İngiltere’de Topyekûn Savaş) gibi filmlerdi. Savaş anıları sonraki yıllarda da çok sayıda derleme filme konu oldu. Alain Resnais’nin Nuit et brouil- lard (1955; Gece ve Sis), Winston Churchill’in anılarına dayanan The Valiant Years (1960; Zor Yıllar), Rotha’nın Almanya’da gerçekleştirdiği Das Leben von Adolf Hitler (1961, Adolf Hitler’in Yaşamı), Mihail Romm’un Obiknovenyi faşizm’i (1964; Sı­radan Faşizm), 1974’te gerçekleştirilen The World at War (Savaşan Dünya) bunlardan bazılarıdır.

Jack Haley, Jr.’ın 1974’te, Gene Kelly’nin de 1976’da hazırladığı, eski müzikal filmler­den derlenen iki bölümlük That’s Entertain- ment (İşte Eğlence), eğlence amaçlı derleme filme örnektir.

Türkiye’de, 1930’larda gelen Sovyet yönet­menlerinden Sergey Yutkeviç’in gerçekleştirdiği Türkiye’nin Kalbi Ankara (1934) ve Ester Şub’un üç yılda hazırladığı Türk İnkılabında Terakki Hamleleri (1937) film­lerinden sonra derleme konusunda ciddi bir çaba gösterilmemiş, film arşivleri yeterince değerlendirilmemiştir.