Çatalhöyük Hakkında Bilgi

Çatalhöyük Nerededir, Çatalhöyük Hakkında Bilgi Kısa

Çatalhöyük, Konya’nın 52 km güneydoğu­sunda, Çumra ilinde Tarih öncesi yerleşmesi. Doğudaki Neolitik Çağa, batıdaki Kalkoli­tik Çağa ait olan yan yana iki höyükten oluşmaktadır. İngiliz arkeolog James Mellaart tarafından 1958’de saptanmış, 1961’de de kazılmaya başlamıştır. Mellaart’ın başka bir arkeolojik buluntu konusunda Türk makamlarının istediği bilgiyi vermek­ten kaçınması üzerine 1963’te durdurulan kazı, iki yıl sonra O. Guraey yönetiminde yeniden başlamıştır. Ama Gurney’nin, bu kazıda asistan olarak bulunan Mellaart’ı kendi yerine bırakıp ayrılması üzerine kazı izni iptal edilmiştir.

Üst üste 14 katın saptandığı Doğu Çatalhö­yük, Karbon-14 yöntemiyle İÖ y. 6500-5650 arasına tarihlenmiştir. Yerleşme birbirine bitişik, ama duvarları ayrı evlerden oluşmaktadır. Bütünüyle kerpiçten ve farklı yüksekliklerde yapılmış tek katlı, düz damlı evlerin arasında yer yer avlular varsa da, sokak bulunmamaktadır. Evlere birbirlerinin damlarından geçilerek ulaşılmakta, kapı bulunmadığı için içeriye tepedeki bir delik­ten ve bir merdiven aracılığıyla girilmekte­dir. Dikdörtgen planlı evler çoğunlukla bir büyük ve bitişiğindeki bij iki küçük odadan (depo, kiler) oluşmakta, küçük odalara duvarlardaki deliklerden geçilmektedir.

catahoyuk

Odalarda oturmak için topraktan sekiler yapılmıştır. Bu şekilerin altına, açık havada çürütüldüğü sanılan ölülerin kemikleri gö­mülmüştür. Az sayıda dizleri karnına çekik durumda (hoker) gömülmüş insan iskeleti de bulunmuştur. Ölülerin yanma armağan olarak erkekler için çeşitli silahlar, kadınlar erkeklere göre en çok sığır eti yenmiş, öbür hayvanlar daha az avlanmıştır.

İlk yerleşmelerde yalnızca avcılık ve topla­yıcılıkla geçinen Çatalhöyük insanları VI. kattan sonra tarıma geçmiş, kaplıca (einkorn) ve germik (emmer) buğdayla- rıyla ekmeklik buğday, yalın arpa ve uzun gövdeli çubuklu balina. 18-24 m uzunlukta, hızlı ve düzgün yüzen bir balina­dır. Üçgensi bir sırt yüzgeci vardır, çubuk- lan kısadır. Boğazında ve göğsünde 80 ya da daha çok sayıda yank bulunur. Genel olarak gri renkli olmakla birlikte gövdesinin alt yüzüyle altçenesinin sağ yanında beyaz­lıklar vardır.

Çatalhöyük yerleşmesinde pek çok kutsal mekân ya da tapmak vardır. Sayı olarak hemen hemen her iki eve karşılık bir tapmak düşmektedir. Ev olsun, tapınak olsun, bütün yapıların duvarları aralıklarla konmuş ağaç dikmelerle pekiştirilmiştir. Bunların arasında kalan sıvalı yüzeyler ev­lerde geometrik bezeklerle, tapmaklarda daha renkli av sahneleriyle ve din törenleri­ni canlandıran resimlerle doldurulmuştur. Tapınak duvarlarında ayrıca koç ve boğa başlan, leoparlar, boğa doğuran tanrıça vb gibi kilden yapılmış kabartmalar da yer almaktadır.

Çatalhöyük’teki önemli küçük buluntular arasında taştan ve pişmiş topraktan, en büyükleri ancak 30 cm’yi bulan insan ve hayvan heykelcikleri de vardır. Bunlar, bazen iki yanında leopar olan bir ana tanrıçayı, kucaklaşan bir tanrı çiftini, kuca­ğında çocuğunu emziren ya da panter yavrularını tutan bir ana tanrıçayı temsil etmektedir.

Çatalhöyük’te ele geçen çanak çömlek parçaları çok değildir, ama gene de bunlann, kilden yuvarlanarak yapılan bantların halka biçimine getirildikten sonra üst üste konma­sıyla oluşturulduğu anlaşılmaktadır.

Aletlerin çoğu doğal camdan (obsidyen) yapılmıştır. Ok ve mızrak uçları çoktur. Çakmak taşından kazıyıcı ve oraklar da yaygındır. İlk yerleşmelerde aletler daha büyüktür. Üst katlarda ise boyutlarının küçüldüğü görülür. Cilalı ve sürtme taştan baltalar, öğütme ve perdah taşları (açkılayıcı), havan elleri, tokmaklar çok boldur.

Çatalhöyük’te köpeğin, en alt katlardan beri evcil olduğu görülür. Bulunan kemik­bezelye gibi tahıl çeşitlerini yetiştirmişler­dir. Ayrıca sığırı evcilleştirmişler, ama avcı­lığı da yoğun olarak sürdürmüşlerdir.

Batı Çatalhöyük’te İÖ 5500-5000 arasına, Kalkolitik Çağın başlarına tarihlenen bir yerleşme izlenir. Buradaki kazılar bir mev­sim sürmüş ve yalnız iki sondaj çukuru açılmıştır. Bu nedenle ele geçen buluntular ancak sınırlı bilgi vermektedir. Çanak çöm­lek buluntuları oldukça ilginçtir. Bunların en yaygını omurgalı, geniş ağızlı kaplardır. Hamurlarında samanın katkı olarak kulla­nılmadığı çanak çömlekler iyi pişmiştir ve bazen astarlıdır. Bej ya da krem rengi açık renk zemin üstüne kahverengi, kırmızımsı kahverengi, pembe ya da kırmızı bantlar arasına yerleştirilmiş geometrik örgelerle bezenmiş, önce mat bir boya ile astarlanıp, sonra açkılanmışlardır.

Çatalhöyük tarihi hakkında bilgi, çatalhöyük özellikleri

5 yorum

aslı için bir yanıt yazın Yanıtı iptal et

Adını veya rumuzunu yazabilirsin.