Bakanlar Kurulu Nedir Nasıl Kurulur

Siyaset ilgisi olan Bakanlar Kurulu Nedir, Bakanlar Kurulu Nasıl Kurulur Üyeleri Kimlerdir hakkında bilgi verelim istedik.

Bakanlar kurulu, parlamenter sistemler­de iki kanatlı yürütme organının başbakan ve bakanlardan oluşan ikinci kanadına verilen addır. Yürüt­menin öteki kanadını devlet başkanlığı oluş­turur. Başkanlık sisteminde yürütme orga­nının yapısında bakanlar kurulu adıyla ikin­ci bir kanat yoktur. Meclis hükümeti siste­mindeki yürütme organı (icra vekilleri) da, parlamentonun kararlarını uygulayan bir kurul olduğundan, bakanlar kurulunun özellik ve işlevlerine sahip değildir.

Bakanlar kurulu, ilk kez İngiltere’de tem­sili rejimin gelişmesi içinde ortaya çıkmıştır. Parlamentonun, kralın yetkilerini sınırlama mücadelesi sonunda oluşturulan bakanlar kurulu, o dönemde yürütme işlevinin yerine getirilmesinde kral ile parlamento arasında uyum sağlayan ve krala ait yürütme yetkisi­ni parlamentonun denetiminde kullanan bir yürütme organı niteliğindeydi. Günümüz parlamenter sistemlerinde parlamentoya karşı siyasal sorumluluk sürmekle birlikte, bakanlar kurulu devlet başkanı ve parla­mentodan bağımsız olarak hareket edebilen ayrı bir siyasal organ niteliğini taşır.

Bakanlar kurulunun yapısı ülkelerin siya­sal sistemlerindeki özelliklere göre değişir. Örneğin İngiltere’de yürütme organının ikinci kanadı iki ayn kuruldan oluşur. Bunlar, bakanlar kurulu ve kabinedir. Ba­kanlar kurulu, bazen yüze yakın bakanın yer aldığı daha geniş yürütme organıdır. İngiliz siyasal yapısının temel taşı kabul edilen kabine ise, bakanlar kurulundaki önemli bakanlardan oluşan bir kurul olarak görev yapar ve asıl yürütme erkini elinde tutar. Fransa’da da yürütme organı iki kurul halinde toplanarak yürütme işlerini yerine getirir. Bu kurullardan en geniş olanı ve en önemli kararlar alanı, cumhurbaşkanı baş­kanlığında toplanan, başbakan ve bakanlar­dan oluşan bakanlar kuruludur. Bakanlar ile müsteşarların, başbakanın başkanlığında toplanmasından oluşan kabine kurulu, ön görüşmelerin yapıldığı bir organ niteliğin­dedir. 1958 Fransız Anayasası’nın uygulan­masında, müsteşarlara bakanlar kurulunda yer verilmesiyle, bu iki kurul arasındaki fark azalmıştır. Türkiye’de ise yürütme organı yalnızca bakanlar kurulundan oluşur.

Türkiye’de, bakanlar kurulunun kuruluşu, başbakanın hazırladığı bakanlar kurulu üs­tesinin cumhurbaşkanınca onaylanmasıyla tamamlanmış olur. Bakanlar kurulu kural olarak başbakanın başkanlığında toplanır. Cumhurbaşkanı gerekli gördüğünde ve sim­gesel olarak kurula başkanlık eder. Kurulun gündemini ve toplantı tarihlerini başbakan belirler. Kurul toplantılarında gizlilik temel olup çok kez tutanak tutulmaz. Bakanlar kurulu, kurul halinde çalışır, kararlar oybir­liği ile alınır ya da alınmış olarak kabul edilir. Kurul kararlarına karşı olan bakanlar görevden çekilmedikleri sürece kararname­yi imzalamaktan kaçınamazlar. Bakanlar kurulu içinde başbakan, kurulun başkanı sıfatıyla kilit bir rol oynar. Parlamenter sistemlerde bakanlan atama ve görevden alma yetkisi hukuken devlet başkanında görünürse de bu yetki simgeseldir. Sonuçta, başbakan istediği kişinin bakanlığa atanma­sını, istemediği kişinin bakanlıktan alınma­sını sağlayabilir. Kurul içinde bakanlar ara­sındaki iş bölümünü, uyumlu çalışmayı ve kabine birliğini başbakan sağlar.

Bakanlar kurulunun görev ve yetkileri en geniş anlamda ülkenin yüksek düzeyde yönetimi biçiminde tanımlanabilir. Bakan­lar kurulu, ülkenin iç ve dış politikalarım belirler ve yürütür. Bu politikaları uygula­yabilmek için parlamentoya yasa önerileri verir ve parlamentonun çıkardığı yasaları uygular. Bütçe ve mali işlerin düzenlenmesinde ve denetlenmesinde etkili bir rol oynar. Silahlı kuvvetleri iç ve dış savunma için hazırlar ve gerektiğinde kullanır. Ba­kanlar kurulu, devlet tüzel kişiliğinin en üst yönetsel makamlarını dolduran bakanlan yapısında bulundurduğundan, yönetim me­kanizmasının işleyişini de denetim altında tutar. Bu çerçevede yönetim kademelerin­deki yüksek görevlileri atama yetkisini kul­lanır; yasaları uygulamak amacıyla yasa hükmünde kararname, yönetmelik ve tüzük gibi düzenleyici işlemler yapar.

Devlet başkanının yürütmeye ilişkin yetki­lerini fiilen kullanan bakanlar kurulu parla­mentoya karşı siyasal sorumluluk taşır. Başbakan ve bakanlar bu sorumluluğu bir­likte paylaşır. Bakanlar kurulunun siyasal sorumluluğu üç mekanizmayla gerçekleşir. Bunlardan ilki, bakanlar kurulunun göreve başladığında programını sunarak parlamentodan güvenoyu istemesidir. İkincisi, bakan­lar kurulu görevde iken, başbakanın isteği üzerine parlamentoda güven oylaması yapıl­masıdır. Bu mekanizma bakanlar kurulu­nun çıkarmak istediği yasaları ya da uygula­mak istediği politikalan parlamentoya ka­bul ettirmesinde bir araç olarak da kulla­nılır.

Bakanlar kurulunun siyasal sorumluluğuna yol açan üçüncü mekanizma ise gensoru mekanizmasıdır. Gensoru ve onun sonucu olarak verilen güvensizlik önergesinin ama­cı, parlamentonun bakanlar kurulunu de­netlemesinde en etkili araçtır. Bu üç meka­nizma dışında parlamento bakanlar kurulu­nu soru, genel görüşme ve meclis araştırma­sı gibi yollarla da denetler. Ama bu yollarla denetim bakanlar kurulunun siyasal sorum­luluğuna yol açmaz. Bu denetimlerin asıl amacı, parlamentonun herhangi bir konuda bakan ya da başbakandan bilgi edinmesi ya da herhangi bir konunun parlamentoda değerlendirilmesi ya da parlamento komisyonlarınca araştırılmasıdır. (derszamani.net)

Parlamenter sistemlerde bakanlar kurulu­nun görevinin sona ermesi, başbakanın ölümü dışında, genellikle istifa ve bu istifayı devlet başkanının kabul etmesi biçiminde gerçekleşir. Bakanlar kurulunun istifası, kurulun kendi kararıyla ya da parlamento­dan güvensizlik oyu alma sonucu ortaya çıkabilir. Yalnızca başbakanın parlamento­dan güvensizlik oyu alması durumunda da bakanlar kurulu düşmüş sayılır. Bakanlar kurulu nedir, bakanlar kurulunun özel görevleri …