Alkali metallerin özellikleri

Alkali metaller ve özellikleri, Alkali metalleri nelerdir

Alkali metaller, periyodik tablonun la grubunu oluşturan altı element: Artan atom numaralarına göre lityum (Li), sodyum (Na), potasyum (K), rubidyum (Rb), sez­yum (Cs) ve fransiyum (Fr). Bu grubun üyeleri öbür elementlerle, özellikle oksijen­le birleştiklerinde alkalileri (asitleri nötrleş- tirebilen güçlü bazları) oluşturduklarından, alkali metal adını alırlar. Yerkabuğunun sırasıyla yüzde 2,6’sım ve yüzde 2,4’ünü oluşturan sodyum ve potas­yum, alkali metallerin doğada en bol bulu­nan iki üyesidir. Öbür metallerin yerkabu­ğundaki oranı gittikçe azalır. Grubun son elementi olan doğal radyoaktif fransiyumun yerkabuğundaki toplam miktarının ancak 24,5 gr dolayında olduğu hesaplanmıştır. Alkali metaller çok etkin olduklarından, doğada serbest halde bulunmaz, +1 değerli oldukları basit ve suda çözünür iyon bileşik­lerinin minerallerini oluştururlar. Halit ya da kayatuzu (NaCl) ve silvit (KC1) gibi bu basit bileşikler, alkali metallerin üretiminde hammadde kaynaklarıdır. Alkali metaller, mika ve zeolitler gibi daha karmaşık mine­ral yapılarına da katılır.

Metal olarak nitelendirilen elementler, ısı ve elektrik iletkenliklerinin yüksekliği, ke­silme yüzeylerinin gümüş beyazı parlaklı­ğında olması, tel halinde çekilebilme ve dövülebilme özellikleriyle ayırt edilir. Ia grubu, bu özellikleri en belirgin olan ele­mentlerdir.

Alkali metallerin gövde (hacim) merkezli kübik kristalleri, atomlarının en dış yörün- gelerindeki birer elektronlarını serbest bı­rakmalarından oluşan elektron denizi için­deki +1 yüklü iyonlardan meydana gelmiş­tir. Elektrik ve ısı iletkenliklerinin yüksekli­ği, bu serbest ve hareketli elektronların taşıyıcı özelliklerinin sonucudur. Kesilme yüzeylerinin parlaklığı ise, yüzeye düşen ışık ışınlarının hareketli elektronlarla etkileşme­si sonucunda, titreşen elektronların her yöne doğru elektromagnetik ışıma salmasın­dan doğar. Kristallerdeki metal iyonlarının yönlenmemiş kuvvetlerin etkisinde olması da kolayca kesilebilme, dövülebilme ve çekilebilme özelliklerine yol açar. Bu grup­taki elementler bıçakla kesilebilecek kadar yumuşaktır.

Alkali metallerin birincil iyonlaşma enerji­leri (bir atomdan bir elektron koparabilmek için verilmesi gereken en küçük enerji miktarı) öbür elementlerin iyonlaşma ener­jilerinden daha küçüktür ve lityumdan sez­yuma doğru giderek azalır. Elektron yakala­ma eğiliminin bir ölçüsü olan elektronegatiflikleri de aynı sırayı izleyerek azalır. Elektronegatifliği en küçük olan element sez­yumdur. Alkali metallerin erime ve kayna­ma dereceleri, cıva ve gazlar dışında, tüm elementlerden daha düşüktür.; bu da kristal örgülerinin gevşek yapıda olmasından ileri gelir. Kimyasal etkinlikleri çok yüksek olan alkali metaller, metal olmayan elementlerle kolayca bileşik oluştururlar. Havadaki oksi­jen ve su buharıyla bile hızla tepkimeye girdiklerinden, laboratuvarda bu elementle­ri gazyağı gibi hidrokarbonlar içinde sakla­mak gerekir.

Alkali metaller oksijenle birleştiğinde ba­sit oksitleri (örn. Lİ2O), peroksitleri (örn. Naıth) ve süperoksitleri (örn. KO2 ve RbCh) verir, suyla birleşerek de hidroksitle­ri oluşturur. Bu tepkimelerin tümü ısıveren (eksotermik) türdendir ve kimi koşullarda patlamalara yol açar. Yükseltgenme potan­siyelleri yüksek olan alkali metallerin hepsi de güçlü birer indirgendir; grup Va, Via ve Vlla elementleriyle de ısıveren, şiddetli tepkimelere girerek bileşikler oluşturur.

Alkali metalleri doğadaki basit tuzlarından elde etmek için uygulanan temel yöntem, eritilmiş tuzlarının ya da hidroksitlerinin elektrikle aynştınlmasıdır. Elektroliz so­nunda, alkali metaller katotta toplanır.

Alkali metallerin sanayide yaygın bir kul­lanım alanı vardır. Nükleer reaktörlerde ısı aktarımı için, ısı iletkenlikleri yüksek olan sıvı sodyum ve sıvı lityum kullanılır. Uzay araçlarında yakıt olarak kullanılan sezyum tuzlarından ayrıca ışık çoğaltıcı lambalarda, kızılötesi lambalarda ve spektrofotometrelerde de yararlanılır. Potasyumun yapay gübre üretimindeki önemi büyüktür. Ayrıca çeşitli alaşımlara da alkali metaller katıl­maktadır. Alkali metaller hakkında bilgiler verdik.

Bu yazıya ilk yorumu sen yaz!

Hemen Yorum Yaz

Adını veya rumuzunu yazabilirsin.